Geen verhaal inspireert mij zo als dat van de Reis van de Held, de persoon die moedig zijn eigen weg gaat. Het verhaal van de Reis van de Held is een oerverhaal, een oermythe. Een idee dat diep in onze zielen verankerd zit. Het raakt mij in een innerlijk weten en in een verlangen dat ik mijn unieke pad moet gaan, op zoek naar het mysterie van het leven. 

Maar het idee mijn eigen weg te moeten gaan raakt ook een gevoel van eenzaamheid. Alsof ik me dan moet losmaken van het gebaande pad en alle mensen die zich daarop bevinden. Bewust deze reis of zoektocht aanvangen, vergt dan ook moed. Het is een bewuste keuze. Als je eenmaal op weg gaat, kun je niet meer terug. 

Boeken over de heldenreis 

De meest inspirerende boeken die ik heb gelezen gaan over de heldenreis, de Alchemist van Paolo Coelho en Synchroniciteit van Joseph Jaworski. De Amerikaan Jaworski vertelt over zijn ervaringen na zijn echtscheiding, afscheid van zijn carrière als advocaat en vertrek naar Europa. Door de keuzes die hij maakt, heeft hij prachtige synchronistische ontmoetingen en neemt zijn leven bijzondere wendingen. Dat wil zeggen, er doen zich ogenschijnlijke toevalligheden voor, die hij juist ziet als samenhangend met zijn keuzes. Hij geeft in zijn boek ook een kort overzicht van de Reis van de Held, gebaseerd op het werk van Joseph Campbell. Die ontdekte een bepaalde structuur in deze reis, in de weg en de ervaringen, door verhalen en mythen te analyseren.

Een ontwikkeling in 12 stappen

In de Reis van de Held herkennen we onze eigen ontwikkeling. Het oerverhaal helpt ons te realiseren wat we ten diepste willen en wijst de weg naar een zinvolle bestemming, aldus Mieke Bouma in haar boek Storytelling in 12 stappen. We leren aan de hand van die 12 stappen ons eigen levensverhaal en indrukken te ordenen. Door de structuur die het verhaal biedt, kunnen we verbanden leggen tussen onze eigen ervaringen en door deze in een bepaalde volgorde te plaatsen, ontstaat een betekenisvol geheel. Zo kunnen we het mysterie van het leven begrijpen, bewustzijn ontwikkelen en grip krijgen op het leven. Dan kunnen we ook waardevolle plannen maken voor de toekomst.

De 12 stappen van de Reis van de Held:

1. In het begin is er orde, je leeft je gewone leven. En toch … er ontbreekt iets. Er knaagt iets, een leegte, het leven is saai of voorspelbaar. Of er dreigt misschien iets.
2. Dan komt er een oproep tot avontuur, je wordt wakker geschud, aangespoord om in beweging te komen. Er lonkt een geliefde, een schat of een te verwerven inzicht.
3. Je hebt weerstand, je deinst terug voor de roep, wilt het avontuur niet aangaan. Het onbekende is spannend. Mogelijk ontken je het probleem.
4. Dan ontmoet je iemand, een mentor of gids, of je stuit op een bron van wijsheid die je aanmoedigt of jou iets leert waardoor je toch het avontuur aangaat.
5. Je gaat over de drempel, geholpen door je nieuw verworven inzicht of vaardigheid. Dit is een beslissend moment. Nu ga je echt op weg.
6. Je komt in een nieuwe wereld, waar andere regels gelden. Je ontmoet bondgenoten, en ook vijanden. Het kan ook een innerlijke nieuwe wereld zijn.
7. Er volgen tests. Je moet jezelf bewijzen. Het is ook een kwestie van aarden en reëel worden. De eerste euforie gaat eraf, je moet misschien inbinden.
   
8. Dan komt er een omslagpunt, een crisis. Een vuurproef. Je wordt geconfronteerd met je grootste angst. Je moet iets onder ogen zien om verder te komen.
9. Dan volgt de beloning en vier je je succes, overwinning. Je hebt een belangrijk inzicht verworven. Je kijkt ook terug en ziet wat je eerder niet goed hebt aangepakt.
10. Met je nieuwe inzichten, de verworven schat, keer je terug naar huis. De weg terug kan nog gevaarlijk zijn. Je bent er nog niet.
11. Een laatste test dient zich aan, een leven-op-dood-moment, een offer, het kan ook een innerlijke dood zijn. Een overtuiging die je had, moet sterven.
12. Het elixer of geschenk. De cyclus is rond, de reis ten einde. Het geluk dat je nu ten deel valt, deel je met je omgeving. Een nieuw avontuur wacht op je …

Drempels over gaan en beproevingen doorstaan

Je komt op deze reis drempels tegen die je over moet. Op de heenweg, als je je angst of weerstand overwint en het avontuur aangaat. Meestal heb je dan hulp gehad, van een gids of mentor. Dat kan een coach of therapeut zijn , een boek dat je leest of een vriend. En op de terugweg is er het leven-op-dood-moment, iets moet sterven. Dit keer komt er geen hulp maar moet je het zelf doen. De avonturen in de buitenwereld gaan in wezen over een innerlijk gebeuren. De Reis van de Held is zowel een avontuur in de wereld, waarin we situaties meemaken op het werk en in ons privéleven en mensen ontmoeten die ons op de proef stellen, als een reis door onze binnenwereld, een innerlijk landschap met gidsen en demonen, obstakels en te bevechten draken.

Een innerlijke reis die ons transformeert

We moeten ons bewust worden van wie we zijn, ons ware zelf, en ons potentieel aan talenten verwezenlijken. Daarvoor zijn we hier. Onze levensweg is tevens een zoektocht naar dit potentieel. De weg openbaart zich door deze gewoon te gaan en toont zich aan ons door er bewust bij stil te staan. Als we reflecteren op ervaringen in de buitenwereld doen we inzichten op en kan de reis ons transformeren. Een beter mens van ons maken, een wijzer mens en hopelijk een gelukkiger mens. De weg naar binnen en de weg naar buiten zijn als het levensritme, van in- en uitademen, eb en vloed, zomer en winter, dag en nacht, slapen en wakker zijn.  Het leven zelf is een reis, van geboorte tot overlijden is het een groot avontuur. Met vele beproevingen. Het is aan ons of we er een heldenreis van maken. En of we dus het elixer vinden. De schat.

Moedige keuzes maken

Het al dan niet bewust gaan van onze levensweg en moedige keuzes maken, bepaalt of we een Reis van de Held afleggen, of dat we gewoon leven. Als we de hulp van een gids aannemen en wat we leren ook echt toepassen, onze angst en weerstand overwinnen en over de drempel stappen, gaan we de Reis van de Held. Het vraagt nogal wat van ons. Maar dan brengt het ook veel. Het is een vallen en weer opstaan. Door het dal gaan, en de top bereiken. In het duister durven tasten en in het licht durven staan. Opbranden en herboren uit de as herrijzen.

Wees een held in jouw leven

Een hoofdpersoon-held in een roman, of een sprookje, lijkt onbereikbaar voor gewone stervelingen als wij. En toch kan ook ons levensweg een Reis van de Held zijn. Vooral door de innerlijke demonen die we moeten bevechten, de beproevingen die we hebben te doorstaan en de angsten die we moeten overwinnen. Maar dan kunnen we de schat vinden. Het elixer. Met dit artikel wil ik je daarom inspireren en aanmoedigen om van jouw leven een Reis van de Held te maken. Het maakt niet uit hoe groots en meeslepend je leven is, of hoe gewoon en saai. Je hoeft niet rijk en bekend te zijn om een held in je eigen verhaal te zijn, daar gaat het niet om. Overwin je angst, ga over jouw (innerlijke) drempels. Durf je innerlijke duister onder ogen te zien en durf in jouw licht te gaan staan. Dat is waar het om gaat.

Alleen durven staan

Niets is zo uitdagend in het leven als onze eigen weg gaan. Uit de tredmolen stappen en kiezen om het anders te doen dan collega’s, familie en vrienden. Het kan ook eenzaam voelen om bewuste en moedige keuzes te maken. Want een grote angst is altijd die om alleen te staan. Om apart te zijn, anders.

Onze levensweg is in essentie een zoektocht naar onszelf. Naar waarderen wie we zijn. We kunnen uiteindelijk alleen maar onszelf zijn, en onze eigen weg gaan en voor onszelf kiezen, voor wat wij belangrijk vinden. Keer op keer. Het is niet een keus die je één keer maakt en waar je dan voor altijd van af bent. Er zijn om de zoveel jaren, in verschillende levensfasen, steeds weer nieuwe situaties en uitdagingen. Zo biedt het leven je steeds weer een kans om van je leven een Reis van de Held te maken

© Lusanne Hogeweg, maart 2018

De weg van waar je nu bent, in een burn-out in een functie die het niet meer voor je is, naar een baan die beter bij je past, is geen korte rechte lijn. Je volgt niet een stappenplan waarmee je recht op je doel afgaat. Hoe kun je wel werk vinden waar je weer blij van wordt en energie van krijgt?

Het goede nieuws is: het kan. Het slechte nieuws is: meestal niet van vandaag op morgen. Je moet eerst herstellen. Oude zaken loslaten. Het kan nodig zijn om je te oriënteren op ander werk. Maar we willen juist zo snel mogelijk verder, meteen iets doen. Wat als je niet weet wat je wilt en je denkt: “Help, ik sta op een kruispunt. Welke kant moet ik op?”

De boodschap van een burn-out

Alleen al beseffen dat het zo niet langer gaat en besluiten om niet weer te re-integreren in dezelfde functie, is al een hele stap. Soms moeten mensen meerdere keren uitvallen, voordat ze op dit punt komen. Tot die tijd gaan ze maar door, het toch weer proberen.

Na de eerste keer ziek was je al snel weer op de been, daarna duurde het herstel langer en tenslotte ben je zo uitgeput dat je voelt: “ik kan echt niet meer terug naar die baan”. Dan, en pas dan, kan er iets veranderen. Dan is de boodschap van de burn-out aangekomen. Het signaal dat het tijd is om je te bezinnen op ‘wat dan wel’.

De weg voor je zien

Ik merk dat veel mensen houvast zoeken. Ze willen weten hoe de weg zal verlopen, en ze willen dit het liefst puntsgewijs opschrijven. Hun hoofd draait overuren. Dat is natuurlijk niet bevorderlijk voor de rust waar juist behoefte aan is. Ik vertel dan wat er eerst nodig is, zoals herstellen op de verschillende niveaus: fysiek, emotioneel en mentaal.

Ik schets de mogelijkheden, zoals loopbaanoriëntatie om helderheid te krijgen over je drijfveren en kwaliteiten, of een training om je ondermijnende patroon te doorbreken zodat je niet weer opgebrand raakt en 2e spoor re-integratie coaching. Maar voordat je daar bent, zijn er stappen die eerst gezet moeten worden.

Eerst een deur dicht doen

Zo moet je met de bedrijfsarts in gesprek en met je leidinggevende, en laten weten dat het zo niet meer gaat. Ook dat is een hele stap. Ik heb gemerkt hoe moeilijk ik het vond om tegen mijn baas te zeggen, ‘ik kan het niet meer’. Dit voelde als een persoonlijk falen en ik moest over een drempel. Maar wat was ik opgelucht toen ik het had gedaan!

Het dicht doen van de huidige deur is eng. Want die andere deur is nog gesloten. Zeggen ‘dit wil ik niet meer’ heeft tot gevolg dat je in een leegte komt. Je begeeft je op een onbekend terrein. Dat te doen vergt moed. Voelen dat het oude echt geen optie meer is, helpt bij het nemen van die beslissing en het zetten van die stap.

Stap voor stap op weg gaan

Je weet niet altijd van te voren hoe mensen zullen reageren. Je weet nu alleen dat jij zo niet verder kunt. Dat is dan je vertrekpunt, en misschien ook je belangrijkste houvast. Zet de stap, en kijk wat er gebeurt. En afhankelijk van de reactie, zet jij je volgende stap. Wel met de mogelijke weg in je achterhoofd, en een idee van wat jij wel en niet wilt.

Daarom is het belangrijk om steeds even stil te staan, en te voelen. Wat doet een situatie met je? Het kan zijn dat je eerst uit balans raakt. Je voelt misschien onzekerheid of je het wel kan. En dan herneem je jezelf. Je doorleeft je emoties en vindt je centrum. En vindt daar houvast. Dan ga je weer verder. Welke stap is er te zetten? Wat wil ik? Wat voel ik?

De regie over je leven nemen

Als je zo op weg gaat, steeds een stap zet die op dat moment aan de orde is en goed voelt, dan ontdek je gaandeweg je kracht. Je versterkt je zelfvertrouwen, want je merkt ‘dit kan ik’. Dat geeft een gevoel van persoonlijke macht. Niet macht over een ander, maar over je eigen leven. Zo ontwikkel je leiderschap.

Natuurlijk kan het nuttig en ook nodig zijn om onderweg hulp te hebben van een coach, iemand waar je vertrouwen in hebt en die vanuit kennis en ervaring met je meedenkt. Zoek een coach die jou kan volgen. Zeker als je diep bent gegaan of specifieke ervaringen hebt gehad, is het fijn om te kunnen sparren met iemand die begrijpt waar je staat.

Leven is ontwikkeling

De oriëntatie op ander werk kan een tijdje duren, en zich in meerdere fasen voltrekken. Je ervaart pas of bepaald werk bij je past door het in de praktijk uit te proberen. Daar is niets mis mee, integendeel, je komt steeds dichter bij wat het beste bij je past. En je leert elke keer iets nieuws dat je een volgende keer kunt gebruiken.

Ook het doorbreken van energie-vretende patronen is soms een enorme worsteling, een weg van vallen en weer opstaan. Maar dat wil niet zeggen dat je leven stilstaat of dat je niet verder komt. Je ontdekt steeds een nieuw aspect van jezelf, je graaft dieper en komt dichter bij je ware verlangens. Bij wat jou ten diepste drijft en waarvoor je hier bent.

De weg is eerder circulair dan lineair

Ik ben de weg gaan zien als een proces van jezelf opnieuw uitvinden. Je denkt misschien dat je in kringetjes ronddraait. Maar het is als een spiraal, je komt steeds dieper in jezelf. Het is als een pas op de plaats maken, of een stap naar achteren zetten, om vervolgens een grote sprong voorwaarts te maken. Naar een toekomst die je eerder niet voor mogelijk hield.

We hebben de neiging het te zien als een lineaire weg, je formuleert een doel en stippelt een route uit, recht op je doel af. Zeg nou zelf, gaat het in het leven echt zo? Welnee, alle planningen ten spijt, het loopt altijd anders. Het is eerder een circulaire weg, waarbij je steeds goed voelt en een stap zet. En van te voren niet precies weet waar je uitkomt.

Ik heb de lineaire en circulaire wegen zo verbeeld:

Je nieuwe toekomst

De weg naar de nieuwe toekomst die op jou wacht, is een pad vol bochten, een weg van stap voor stap ontdekken, je oude patronen loslaten en goed voelen. Van anders leren kijken en een nieuwe visie ontwikkelen. Je kunt af en toe een glimp opvangen van deze toekomst en dan zet je weer een stap om het nieuwe ook echt mogelijk te maken.

Deze weg werkt. Hij brengt je echt ergens, daar waar jij moet zijn, en op een organische wijze. Het mooie van een pas op de plaats maken is dat je even kunt rusten en bijkomen. Het voordeel van een stap terug doen, is dat je overzicht krijgt. Op de situatie, op jezelf of op je leven, afhankelijk van waar je naar kijkt.

Onderzoek je intentie en verlangen

Met elke stap die je zet, kom je dichter bij het werk dat echt bij je past en ook dichter bij jezelf. Het loslaten van oude zekerheden of neigingen brengt nieuwe inzichten. Dit kan best confronterend zijn. Gaandeweg ontdekte ik waarom ik wilde samenwerken. Ik had het idee dat ik het niet alleen kon en vreesde ook de eenzaamheid. De meeste samenwerkingen kostten me teveel energie, dus ik móest loslaten.

Ik zag dat mijn drijfveer niet zo zuiver was en vroeg me af wat mijn diepere intentie was, van mijn ziel. Ik ontdekte een verlangen om creatief bezig te zijn. Om te schrijven, nog meer te schrijven dan ik al deed. En daar aan toegevend, ontdekte ik een ander creatief verlangen. Om te schilderen. En toen ik ging schilderen, voelde ik: dit wil ik vaker doen. Ik wil een eigen atelier! En zo gaat het maar door. Net zo lang tot je voelt, ja dit is het! 

Je burn-out heeft een wijze les voor je

Al dateert mijn burn-out van 2002, recent nog heeft mijn lichaam me via energie-verlies laten weten, ‘dit is niet goed voor je, stop’. Ik zat in een volgende ronde in de spiraal, een nieuwe fase in mijn leven brak aan. Ook nu was het weer een proces van zelfontdekking. En ik heb weer veel geleerd. Dat mijn lichaam altijd gelijk heeft en heel goed weet wat er aan de hand is. Ik moet voelen en luisteren.

Dus is mijn advies aan anderen: gebruik je burn-out wijselijk. Maak een pas op de plaats en zet ook een stap terug. Kijk naar jezelf en je leven. Draai rustig in kringetjes rond, daal af en onderzoek je verlangens. Laat los wat niet meer bij je past. Zet een stap vooruit als het goed voelt. Zo kom je echt verder. Bij het wezenlijke. Daar waar je wezen moet.

© Lusanne Hogeweg, oktober 2017

Je mag mijn artikelen verder verspreiden zo veel je wilt, met vermelding van mijn naam. Ik hoop dat ze je inspireren en helpen op jouw unieke weg naar bezield werken.

Dit artikel staat ook op Nieuwetijdskind Magazine. 

Naast deze drie niveaus is er het niveau van betekenis en zingeving. Waarom krijgt iemand een burn-out? Deze vraag wordt vaak niet gesteld, en ook het wezensniveau dat hoort bij de zingevingsvragen, het spirituele, krijgt zelden aandacht in het maatschappelijke of persoonlijke leven. Terwijl het uiteindelijk wel van belang is bij het herstel. Al deze niveaus hangen met elkaar samen.

Fysieke kracht en emotionele balans herstellen

Op het fysieke niveau begint herstel met rust en structuur in de dag. Daarnaast is het goed om te bewegen. Wandelen bijvoorbeeld, bij voorkeur in de natuur, kan zorgen voor leegmaken van het hoofd en een nieuwe balans tussen inspanning en ontspanning. Waar het om gaat, is dat het energieniveau weer op peil komt. Dit is niet alleen een fysieke aangelegenheid. De persoonlijke vitaliteit wordt mede bepaald door gedachten en emoties. Herstel vraagt hier om eerlijke zelfreflectie.

Onderzoeken van de gevoelens van tekortschieten brengt aan het licht dat er sprake was van een sterk verantwoordelijkheidsgevoel en neiging tot perfectionisme. Hieronder zit meestal angst om niet te voldoen, met alle gevolgen van dien. Weer in balans komen vergt dat deze angst wordt doorleefd. En dat bekeken wordt wat iemands kwaliteiten zijn, waar hij zekerheid en zelfvertrouwen aan kan ontlenen. Het persoonlijke gevoel van kracht wordt zo versterkt en dit brengt emotionele balans.

Negatieve denkpatronen loslaten

Ook moet gekeken worden naar het mentale niveau, de gedach- ten en overtuigingen. ‘Ik ben niet goed genoeg’ is vaak een kerngedachte. Begeleiding of therapie kan nodig zijn om tot een realistisch zelfbeeld te komen. Denken te moeten voldoen hangt hiermee samen. De onderliggende angst om niet meer te mogen meedoen, is erg sterk en uit dit denken stappen is nog niet zo eenvoudig. Temeer daar mensen mogelijk terecht vrezen dat niet voldoen aan de eisen vervelende consequenties heeft voor hun positie.

Tegelijkertijd is uit dit denken stappen dus wel het allerbelangrijkste. Want gedachten bepalen zowel de stemming als het gedrag. Loslaten van de negatieve overtuigingen en gedragspatronen leidt uiteindelijk tot een meer ontspannen houding. Tijdens de periode van zelfonderzoek kan iemand ontdekken wat werkelijk belangrijk voor hem is. Dan kan hij zich ontwikkelen van voldoen aan eisen en verwachtingen naar leven en werken vanuit eigen waarden en idealen.

Onderzoeken van diepere drijfveren en verlangens

Als helder wordt dat iemand zich te veel heeft aangepast aan de omgeving of meer heeft gegeven dan teruggekregen, kan dit inzicht leiden tot verandering. Zo wil hij het niet meer. De vraag dient zich aan, wat/hoe dan wel? Zo kan hij komen bij diepere drijfveren en verlangens. Misschien is zoeken naar ander werk aan de orde. Dan komt hij voor de vraag te staan welk werk en welke arbeidsomstandigheden dan wel gewenst zijn. Een nieuw en beter passend leven, vanuit eigen kracht, komt daardoor in zicht.

Tijdens het onderzoek is het goed de loopbaan en de levensweg tot dan toe te bekijken. Wat is de rode draad in het verhaal van iemands leven? Waar dit nog pijnlijk is, kan dit nu worden geheeld. Hierdoor kan het verhaal in een ander licht worden bezien, evenals het zelfbeeld, door het in het bredere kader te plaatsen van de zin van gebeurtenissen. Zo bezien geeft burn-out iemand de kans om op verhaal te komen, tot bezinning. En zich af te vragen: waarom ben ik opgebrand geraakt?

Het waarom van burn-out

Deze vraag stellen is het allerbelangrijkste. Niet als een vraag waar je meteen antwoord op wilt; de waarom-vraag is een zogenoemde zoekvraag. Een vraag die je moet doorleven om er geleidelijk antwoord op te krijgen. Hier kan wat tijd overheen gaan, en in de praktijk zie je ook dat helemaal herstellen van burn-out jaren kan duren.

Als we zien dat burn-out over het algemeen mensen treft die zich verantwoordelijk voelen, het graag goed willen doen en vaak ook gevoelig zijn voor verwachtingen en eisen van de omgeving en hieraan willen voldoen, heb je al een eerste aanzet tot een antwoord. Want als je zo in het leven staat, gevoelig én verantwoordelijk, dan geef je al snel meer dan je krijgt. Deze systemische onbalans kan niet langdurig in stand worden gehouden zonder schade te berokkenen. Het is dan ook van belang de omgevingsfactoren te betrekken op weg naar herstel.

Systemische aspecten van burn-out

De werksituatie, de organisatie, is te zien als een systeem: een complex geheel van verbindingen, met een samenhang. Werknemers hebben te maken met de eisen die de functie stelt, gebruiken in de organisatiecultuur en verwachtingen van collega’s en leidinggevende. Ook managers staan onder een hoge druk en het kan niet anders dan dat zij deze doorgeven. In de verhoudingen op het werk zal iets moeten worden veranderd om tot herstel te komen en nieuwe uitval te voorkomen. Met de leidinggevende zal dit bekeken moeten worden, ook of ander werk mogelijk is. Maar degene met burn-out zal zichzelf ook anders moeten opstellen en zo zorgdragen voor een nieuwe balans in geven en nemen.

Ook het systeem van de familie kan worden bekeken. Vaak zijn bepaalde patronen en blokkades overgeleverd van de ene generatie op de andere. We kunnen als volwassene nog steeds vastzitten in rollen die we als kind hebben ingenomen. Bewustwording van deze conditioneringen en verstrikkingen en ze een plek geven, maakt vrij. Zo kan het individu zijn eigen weg gaan, vrij van ballast en onbalans. Maar vaak ook los van oude zekerheden en een vertrouwde omgeving.

We worden geacht te voldoen aan de eisen van het systeem, ook al zijn die onredelijk in termen van werklast en prestatiedruk. Met deze druk leven velen, en we vinden het allemaal volkomen normaal. Niet iedereen heeft er last van, maar wie er wel last van heeft, valt uit. En dat zijn er dus steeds meer. Zij krijgen de tijd om voor zichzelf te onderzoeken of ze zo willen doorgaan of dat ze het over een andere boeg gooien.

Burn-out gaat over balans en energie

Het systemisch bekijken van burn-out kan verder strekken dan de familie of organisatie. Ook de maatschappij is een systeem en ook hier is sprake van een onbalans. Burn-out laat ons zien dat we als samenleving – van de politiek tot aan bedrijven en burgers – ratio, efficiency en winstmaximalisatie de overhand geven ten koste van gevoel, zorg voor elkaar en verbindende communicatie. Hoge werkdruk is de norm, want er moet geld worden verdiend. Dat dit ons uitput, zien we liever over het hoofd. We worden, kortom, geacht onze ziel te verkopen aan de duivel.

Het individu kan het systeem vrijwel onmogelijk veranderen. Of je past erin en past je aan, of je valt uit. De opgebrande persoon is op zichzelf aangewezen en daarmee is het geleidelijk beantwoorden van de vraag ‘waartoe dient mijn burn-out’ veelal een weg naar autonomie. Zowel persoonlijk als in het werk. Hij moet gaan luisteren naar zijn innerlijke stem in plaats van te doen wat anderen zeggen of vragen. Hij moet leren trouw te zijn aan hoe hij zich voelt en wat hij aankan.

Hij moet daarom ook zijn energiehuishouding onderzoeken, de balans tussen wat energie kost en wat energie geeft. Het is belangrijk om geen dingen meer te doen waar erg veel moeite voor moet worden gedaan terwijl er nauwelijks resultaat uit komt. En om juist wel dingen te doen die energie geven en deze energie te richten op voor hem zinvolle doelen. Voor wie leert om op deze flow mee te stromen, gaan de dingen moeiteloos.

De boodschap van burn-out

Ieder heeft voor zichzelf uit te zoeken wat de burn-out hem wil zeggen. We hebben allen een eigen weg te gaan en lessen te leren en we kunnen de zingevingsvraag uiteindelijk alleen voor onszelf beantwoorden. Toch zijn er wel algemene punten. Meestal is sprake van een veelheid aan factoren die ertoe hebben bijgedragen. Zowel persoonlijke – fysieke, emotionele, mentale en spirituele – als systemische. De eigen werkhouding speelt een rol, die vaak onbewust wordt ingegeven door overtuigingen en angsten, die weer zijn beïnvloed door de familie waarin iemand opgroeide.

Burn-out wil ons zeggen: ‘mens ken jezelf’. Zie jezelf op meerdere wezensniveaus. Weet wat je nodig hebt en zorg voor jezelf. Deze zelfzorg past niet altijd in het plaatje van anderen, die er baat bij hebben loyale kinderen, partner of werknemers te hebben. En onze relaties willen we niet kwijt, een van de diepste angsten van mensen is sociale uitsluiting. Afgaan op de innerlijke stem en de eigen weg gaan, vergt dan ook behoorlijk wat moed. En vertrouwen.

De zoektocht van burn-out

Het is misschien ook wel een weg die niet voor iedereen is weggelegd. Maar nogmaals, niet iedereen krijgt een burn-out. Het is een paradox dat het vooral heel gevoelige mensen zijn die erdoor worden getroffen; mensen die willen voldoen aan verwachtingen van de omgeving raken daardoor uitgeput en hun uitdaging is nu net dat ze trouw leren zijn aan zichzelf. En dat ze van gevoelig en kwetsbaar in relatie met anderen toegroeien naar krachtig hun eigen bijdrage leverend.

Het is een individuele zoektocht die tijd en aandacht vergt en die een verrijking van iemands leven kan zijn – als de persoon het zelfonderzoek aangaat. Het is goed om bij deze zoektocht deskundige en vooral ook betrokken hulp in te schakelen, van coaches en therapeuten die systemisch werken en alle niveaus betrekken. Dan komt de mens, door ballast los te laten, tot oplossingen die hem vrij maken en is het niet langer zonde van wat was opgebouwd. Dan kan wat eerst een tegenslag lijkt, een zegen blijken.

Burn-out, tegenslag die leidt tot zege

Als de periode van herstel en tot zichzelf komen voorbij is, kan de persoon opnieuw de wereld in. Met eigen doelen en een sterker besef van eigenwaarde. Als hij heeft geleerd te luisteren naar zijn innerlijke stem en zijn eigen weg durft te gaan, heeft hij zijn ziel bevrijd uit de klauwen van de duivel. Die is dan overwonnen, in de vorm van zowel de eigen als de systemische eisen en beperkingen. Er heeft in hem een wezenlijke verandering plaatsgevonden, hij is een completer mens geworden, geheeld.

Accepteer dus dat iemand die echt is hersteld van burn-out nooit meer de oude wordt. En gelukkig maar, hij zal ook nooit meer zo onderuitgaan. Als de boodschap van burn-out is begrepen, is het eenvoudigweg niet meer mogelijk om op de oude manier te werk te gaan. Mits de burn-out op alle persoonlijke niveaus – fysiek, emotioneel, mentaal en spiritueel – en ook systemisch is onderzocht en opgelost, heeft deze het leven wezenlijk veranderd. Blijvend verrijkt. Wat een zegen!

© Lusanne Hogeweg, 2017

Dit artikel is verschenen in Coachlink Magazine van mei 2017.

Afstemming

Acceptatie van je hooggevoeligheid

Annuska, Meiso Shiatsu-therapeut 'Verantwoordelijkheid nemen als sleutel'

Bewust hooggevoelig aan het werk

Peter, docent en trainer in communicatie en management 'Ik benader mensen meer vanuit mijn hart'

De wereld dienen