Crisis: gevaar of kans?

Ben je ontslagen, staat je baan op de tocht of verlies je als ondernemer veel klanten en omzet, oftewel gaat de economische crisis ook aan jou niet voorbij? Hoe reageer je op een dergelijke situatie; schiet je in een verlammende angst, ren je in paniek weg of sta je even stil en lukt het je om een nieuwe wending aan je leven te geven? In dit artikel laat ik zien hoe je zin kunt vinden in crisis zodat je vol zin weer verder kunt gaan.


Ervaar je bovengenoemde omstandigheden als een gegeven en sta je stil bij wat ze je te vertellen hebben, of vind je ze vervelend en vind je dat ze er niet zouden mogen zijn? Hoe je kijkt naar de situatie en welke betekenis je eraan geeft, bepaalt of er sprake is van een crisis in je leven of van een verandering. Want in zekere zin is crisis verzet tegen verandering. De omstandigheden veranderen of er verandert iets in jezelf en het beste zou zijn om mee te bewegen, en zo je leven ten goede te (laten) veranderen. En de verandering aan te grijpen als een kans om iets te gaan doen wat beter bij je past. Een kans om bewuster te leven en meer jezelf te zijn.


Maar wij mensen houden over het algemeen niet zo van verandering, zeker niet op het gebied van werk en inkomen, aangezien deze ons raken in de basis van ons bestaan. De vraag "Hoe kan ik straks mijn vaste lasten nog betalen" roept angst op die ons verlamt, maakt dat we ons vastklampen aan wat we hebben en ons verzetten tegen de stroom van gebeurtenissen. Crisis raakt daarnaast ook onze identiteit, het is alsof we onszelf moeten herdefiniëren en een nieuwe houding tot de veranderde situatie moeten innemen.


Betekenis van crisis


Het is interessant om te kijken naar de betekenis van het woord crisis. Het Nederlandse woordenboek geeft meerdere betekenissen, die variëren van 'wending, keerpunt', 'periode van ernstige stoornis' tot 'toestand waarin de oude levensgewoonten ontoereikend blijken voor een harmonische oplossing van gerezen moeilijkheden'. Boeiend is ook het Chinese karakter voor crisis, dat uit twee karakters bestaat, 'gevaar' en 'kans'. Duidelijk wordt dat crisis niet enkelvoudig een negatieve betekenis heeft. Behalve wellicht in ons dagelijkse taalgebruik, waar een crisis eigenlijk altijd iets vervelends aangeeft.


Er zitten dus meerdere kanten aan een crisis. In eerste instantie ervaren we het aspect van gevaar, stoornis, moeilijkheden. Als we daarin blijven steken, zullen we mogelijk ook blijven hangen in angst, weerstand of verzet. Dan komen we niet verder. Als we daarentegen die eerste fase kunnen doorlopen, door bijvoorbeeld de angst onder ogen te zien, dan kunnen we op de juiste manier in beweging komen en komen we toe aan de volgende fase en daarmee de andere betekenis van crisis; die van keerpunt en kans. Daartoe dien je een pas op de plaats te maken en even stil te staan bij wat er gebeurt. Zodat de diepere betekenis van deze crisis in jouw leven duidelijk kan worden.


Wat betekent de crisis voor mij


Als je een bepaalde situatie in je leven ervaart als een crisis, denk dan na over de volgende vragen. Wat biedt deze situatie mij, welke spiegel wordt me voorgehouden? Waarin zit ik vast, welke innerlijke houding belemmert mij om mee te bewegen? Vaak is dit een slachtofferhouding. Het overkomt ons of wordt ons aangedaan; iets wat we niet willen. We houden alles liever zoals het was, ook al was het misschien niet echt leuk of goed. We hoopten wellicht dat het vanzelf wel goed zou komen en daardoor onderschatten we de ernst van de situatie.

Als dan een reorganisatie, arbeidsconflict, scheiding, ziekte of ontslag maakt dat we wel moeten veranderen, is onze eerste reactie er een van verzet. Heel begrijpelijk, want heel menselijk, allemaal zullen we dit herkennen. Alleen is een dergelijke reactie niet effectief en niet zinvol. Verzet leidt tot stagnatie en stilstand. Het liep allemaal lekker, zo denk je, en ineens zit je vast. In een situatie waar je niet om gevraagd hebt. Denk je. Want is dat ook echt zo? Als je eerlijk diep in jezelf kijkt, wilde je dan ook niet liever iets anders? Was je dan niet ontevreden of ongelukkig met het oude vertrouwde of kriebelde er niet ergens een verlangen naar 'anders' of 'beter' maar wist je alleen niet wat en hoe? Meestal is dit het geval en biedt de zogenaamde crisis dus een uitkomst. Een uitweg. En een uitdaging.


De uitdaging aangaan


Zodra je gaat kijken naar de situatie en je afvraagt hoe je er beter uit kunt komen of er het beste van kan maken, ben je al een stap in de goede richting. Een volgende stap kan zijn te kijken naar jezelf. Om te beginnen naar je houding van verzet. Als je daaraan een positieve draai kunt geven, kan een belemmering een hefboom worden. Namelijk een kracht die jou kan helpen om een nieuw doel te realiseren.


Het klinkt allemaal heel mooi, maar werkt het ook echt? Mijn ervaring is dat het werkt. Jaren geleden kwam ik uitgeput thuis te zitten en na een tijdje bleek het een burnout te zijn. In eerste instantie was ik verbaasd, maar al snel moest ik aan mezelf toegeven dat ik niet lekker zat op mijn werk. En moest ik onder ogen zien dat een radicale keuze nodig was en dat ik moest gaan staan voor wat ik niet meer en voor wat ik wel graag wilde. Ik moest iets overwinnen in mezelf om aan mijn leidinggevende toe te geven dat ik het oude werk niet meer kon en wilde doen. Deze overgave deed de deur openen naar iets nieuws. En zo maakte ik een omslag in mijn loopbaan en ging ik werk doen dat beter bij me paste en dat me nog dagelijks veel voldoening geeft.


Vuistregels om crisis als kans te benutten


Niet alleen heb ik de afgelopen jaren zelf diverse veranderingen doorgemaakt, ik heb ook vele mensen mogen begeleiden. Ik kan alleen maar zeggen dat het werkt; als je een crisis kan zien als een keerpunt en een kans dan kun je je leven ten goede veranderen. Het werkt als je een paar vuistregels in acht neemt.


1. Zie de 'crisis' als een signaal: het wordt kennelijk tijd voor iets anders. Maak als het ware een pas op de plaats en maak tijd vrij om stil te staan bij wat precies de boodschap is voor jou.

2. Kijk in de spiegel van de situatie, wat laat deze jou zien. Wordt het tijd om weg te gaan, iets heel anders te gaan doen of de droom waar te maken die je al lang in stilte koestert?

3. Onderzoek jezelf, wellicht zoek je iemand die als spiegel en klankbord kan dienen, en probeer helder te krijgen wat jou typeert, wat je kwaliteiten en talenten zijn, welke weg in leven en loopbaan je tot nu toe bent gegaan en wat je daaruit kunt afleiden aan bijvoorbeeld rode draad, interesses, kennis en ervaring en onderzoek ook welke oude waarden aan herziening toe zijn en wat voor jou nu echt belangrijk is.

4. Bekijk ook welke eventuele belemmerende patronen je hebt, wat jou tegenhoudt om te doen wat je graag wilt. Hoe meer je deze door middel van bewustwording kunt (laten) oplossen, hoe meer de weg vrijkomt voor realiseren van je verlangens. Let op, deze patronen kunnen heel subtiel werken. Zolang je nog denkt dat de omstandigheden of andere mensen jou ergens toe dwingen of je iets onmogelijk maken, ben je in conflict met denkbeeldige vijanden en vooral met jezelf. Zodra jij jezelf toestaat te mogen doen wat je wilt, zul je daarvoor ruimte maken en de kansen grijpen die zich aandienen.

5. Zijn er emoties die om aandacht vragen? Zie je het niet zitten, heb je 'geen zin' dan zijn er mogelijk teleurstellingen uit het verleden die nog verteerd moeten worden en een plek moeten krijgen. Voel je je angstig of onzeker, dan kan het nutig zijn om hieraan aandacht te besteden zodat dit kan oplossen en er ruimte ontstaat voor iets nieuws.

6. Luister naar je hart, geef aandacht aan je verlangens en behoeftes. Wat zou je echt graag willen doen? Ook hier is voelen een belangrijk aspect, en wel het voelen van enthousiasme. Datgene waar je echt blij van wordt, dient voor het nu en voor het vervolg van je weg als een soort ijkpunt dat je zal helpen om keuzes te maken en knopen door te hakken.

7. Als je hebt ontdekt wat je wilt, denk na over hoe het zou kunnen, wat ervoor nodig is. Zoek naar mogelijkheden en maak ze concreet. Zie zogenaamde beren op de weg als richtinggevers, ze laten je zien wat ervoor nodig is om je doel te bereiken. Wat is de eerste stap die je zou kunnen zetten? Ga het doen!


Kracht- en inspiratiebronnen


Het kan nuttig zijn om gedurende dit proces te kunnen putten uit zogenaamde kracht- en inspiratiebronnen. Als krachtbronnen beschouw ik talenten en kwaliteiten zoals je die in het verleden hebt getoond. Kijk terug op situaties waar je trots op bent of waarvan anderen zeiden dat je het goed hebt aangepakt. Toen was je krachtig, effectief of succesvol. Wat maakte dat je dat toen was en hoe zou je nu ook weer (zo) krachtig, effectief of succesvol kunnen zijn? Het gedrag zit in je, je kunt er dus een beroep op doen. Bij inspiratiebronnen kun je denken aan mensen of activiteiten waar je energie van krijgt of die jou inspireren. Welke zijn deze voor jou en hoe kun je ze aanwenden? Zodat je geïnspireerd blijft of steeds weer kunt opladen, ook als het even tegenzit.


Als laatste wil ik je stimuleren om naar je intuïtie te luisteren, je innerlijk weten, om te blijven voelen en om je verbeeldingskracht te gebruiken. Hoe zie je het voor je, dat wat je graag wilt? Wie wil je daarin zijn en hoe kun je het beste uit jezelf halen? Diep van binnen weet je dit alles en in de stille ruimte van je hart kun je dit ervaren, bijvoorbeeld tijdens een meditatie of moment van stilte, een wandeling of verblijf in de natuur. Dan weet je het, zomaar ineens lijk je antwoorden op vragen te krijgen en een heldere kijk op je nieuwe richting of te nemen acties. En als het goed voelt, als je er blij van wordt, dan heb je de bevestiging dat je goed zit. Hierop te leren en te durven vertrouwen, is de grootste hulp op je weg naar een leven vol zin.


© Lusanne Hogeweg, 2009


Wil je meer lezen van Lusanne, kijk dan hier: https://vialusanne.nl/blog.