Van klacht naar kracht. Een spirituele kijk op hooggevoeligheid.
Hooggevoeligheid wordt vaak beschouwd als een lastige karaktertrek. Ten onrechte, meent Lusanne Hogeweg. Haar boodschap aan alle hooggevoeligen: word je bewust van je ware, spirituele aard en wees een lichtend voorbeeld voor anderen met je HSP eigenschappen.
De psychologe Elaine Aron is misschien wel de bekendste auteur over hoogsensitieve personen sinds haar boek Hoog sensitieve personen. Hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt. Als je hooggevoelig bent, dan heb je een karaktertrek die voor- en nadelen heeft en daar moet je mee leren omgaan, is haar boodschap. Ondanks dat Aron hooggevoelige personen laat zien dat ze bijzonder zijn en ook positieve kanten hebben, vind ik haar visie beperkt.
Door eigen ervaringen met hooggevoelig-zijn plus wat ik waarnam bij veel van mijn cliënten heb ik een andere visie op hoogsensitieve mensen. Hierdoor komt de hooggevoelige of hoogsensitieve persoon (HSP) in een geheel ander licht te staan.
Veelzijdige ster met HSP eigenschappen
Ook in mijn ogen is een hsp een bijzonder mens. De HSP heeft eigenschappen die zo schitterend en krachtig zijn, dat je hem een veelzijdige ster zou kunnen noemen. Zo is hij bijzonder gevoelig en intuïtief en zeer veelzijdig en creatief. Ze hebben verder een groot inlevingsvermogen, passen zich gemakkelijk aan, zijn doorzetters en hebben een sterk ontwikkeld gevoel voor verantwoordelijkheid en rechtvaardigheid.
Helaas is de hsp zelf zich meestal niet bewust van zijn bijzonderheid en eigenschappen. Deze onwetendheid heeft verstrekkende gevolgen: de hsp ziet zichzelf als moeilijk, als iemand die overgevoelig, onzeker en vooral anders is, en gedraagt zich hier ook naar.
Deze twee kanten van de hsp zijn niet simpelweg voor- en nadelen. Het zijn keerzijden van dezelfde medaille die, gezien in het juiste licht, één geheel zijn. Op enkele van de genoemde kenmerken en hun keerzijden ga ik hieronder verder in.
Gevoelig en intuïtief
Het gevoelig en intuïtief zijn is, daarover is iedereen het wel eens, de meest bijzondere eigenschap van de hsp. Naar mijn mening is deze eigenschap de essentie van hooggevoeligheid: HSP’s hebben een gevoelig zenuwstelsel en reageren heftiger op hun omgeving dan veel andere mensen.
Die gevoeligheid voor indrukken van buitenaf beperkt zich niet tot de ‘gewone’ zintuigen. Hoogsensitieve mensen voelen ook sfeer en spanningen en emoties van anderen. Door hun bijzondere gevoeligheid is het voor hsp’s soms lastig om in deze wereld te zijn, ze voelen zich hier niet thuis, missen als het ware een (gevoel van) basis.
Spiritueel
In mijn visie is de hsp in wezen spiritueel. Je zou kunnen zeggen dat deze persoon niet slechts van deze wereld is, maar tevens aan een andere wereld toebehoort. Een wereld van een meer subtiele energie, de wereld van de geest. Deze geest, die je kunt benoemen als ‘zuiver en onbegrensd bewustzijn’, is overigens het ware zelf van ieder mens, of hij nu HSP is of niet. Alleen kunnen ze door hun gevoelige zenuwstelsel zich relatief gemakkelijk bewust worden van dit ware zelf.
Dat bewustzijn is voor een HSP essentieel. Want zolang hij zich identificeert met de aardse wereld, blijft hij ten onrechte denken dat hij een probleemgeval is, dat hij een karaktertrek heeft die lastig is en waarmee hij moeten leren omgaan. Dan leeft hij echter niet als de spirituele persoon die hij werkelijk is, en kan hij zijn capaciteiten en mogelijkheden niet tot volle wasdom brengen.
Calimero-houding
Uiteraard leven HSP’s wel ín deze wereld, een wereld vol drukte, chaos en strijd. Het is belangrijk dat hsp’s hun innerlijke kracht en rust vinden en zich niet laten ontregelen door de drukte en het gedoe om hen heen en dat ze zich niet uit de wereld terugtrekken of onverschillig worden. En daarmee kom ik op een ander bijzonder aspect van hooggevoelige personen: ze denken vaak dat ze zwak en machteloos zijn. Ik kan het niet (aan), is een steeds terugkerende gedachte of overtuiging. Ze voelen zich al snel overweldigd door iets of iemand. Deze gedachte vinden we ook terug in het boek van Aron, die hsp’s aanraadt hun gevoeligheid af te schermen voor anderen die er toch geen begrip voor hebben. Daarmee bevestigt Aron hen in hun Calimero-houding.
De waarheid is echter dat HSP’s beschikken over een immense kracht. Zolang deze kracht onbewust blijft, uit deze zich op een verwrongen manier, zoals (te) veel verantwoordelijkheid nemen, in doorgaan totdat ze erbij neervallen of in emotionele uitbarstingen. Als ze zich bewust worden van hun innerlijke wijsheid, liefde, passie, creatieve, verstandelijke of verbale vermogens, dan gaan zij zien dat zij helemaal niet zwak zijn. Integendeel. Ze gaan hun kracht ervaren en realiseren zich vervolgens hoe belangrijk het is deze met beleid te gebruiken en naar buiten te brengen. Ze worden zich bewust van het effect dat ze hebben op hun omgeving. Als hsp’s gaan zien wie zij werkelijk zijn, dan gaan ze beseffen dat zij in staat zijn de wereld te overweldigen.
Veelzijdigheid
Een ander opvallend aspect van hoogsensitieve mensen is hun veelzijdigheid. Ze hebben een brede belangstelling. Ze zijn geïnteresseerd in filosofie, psychologie en in mensen. Ze zijn creatief en kunnen vaak goed tekenen, schilderen en/of schrijven. Ze houden van kunst en cultuur, van de natuur en van dieren. Ook zijn ze meestal heel praktisch en kunnen ze goed regelen, organiseren en zaken voor elkaar krijgen.
Hun veelzijdigheid wordt niet echt gezien. Vaak kijken ze juist naar wat niet goed ging en wat ze nog missen en zijn ze altijd bezig zichzelf te verbeteren. Totdat ze ontdekken dat de kwaliteit die ze meenden te moeten ontwikkelen, altijd al aanwezig was. Sterker nog: ze zijn soms zo lang bezig geweest deze eigenschap te verbeteren, dat ze er meesters in zijn. Met het besef hiervan komt de bewustwording van de bijdrage die ze kunnen leveren, aan zichzelf en aan de mensen om hen heen.
Verbinding
HSP’s moeten, zoveel is duidelijk, een bewustwordingsproces doormaken. Ze dienen weer in verbinding te komen met hun innerlijke wereld zodat de dualiteit tussen ‘ik’ (persoonlijkheid of ego) en het ware zelf oplost. Zolang ze kijken vanuit hun ‘ik’, kijken ze vanuit leegte, vanuit nodig hebben en vanuit angst. Ze gaan twijfelen en blijven in die twijfel hangen. ‘Wat moet ik nou, wat wil ik nou?’
Als ze echter kijken vanuit hun ware zelf en hun eigen innerlijke wereld ontdekken met alle talenten, kracht en inspiratie die gewoon beschikbaar zijn, dan kijken ze vanuit liefde en volheid. Door gebruik te maken van hun natuurlijk onderscheidingsvermogen kunnen ze zien wat in een situatie nodig is. Vervolgens ‘geven’ ze op een andere manier; ze zien dat ze werkelijk iets te bieden hebben en dat ze gewoon nodig zijn.
Ontwaken
Hoe komt deze bewustwording en transformatie tot stand? Allereerst dienen HSP’s te ontwaken uit hun onbewuste staat. Soms dienen zij hardhandig wakker te worden geschud door een crisis, zoals een ziekte of echtscheiding. Het wakker worden kan ook beginnen met een onbehaaglijk gevoel dat er iets niet klopt of dat er iets ontbreekt. Door een besef ‘Dit kan het niet zijn’, beginnen ze aan een zoektocht naar de waarheid. Onderdeel van dit proces is vaak het verwerken van in het verleden opgedane pijnlijke of zelfs traumatische ervaringen. Daardoor komen het eigen leven en het zelfbeeld in een ander licht te staan en kunnen ze loskomen van het idee een probleemgeval te zijn.
Maar dit is niet voldoende. Het is nodig het ware zelf, de eigen spirituele aard, te gaan zien als een ‘dit is wat ik ben’. Door bijvoorbeeld meditatie, reflectie, het lezen en bestuderen van spirituele teksten en het volgen van cursussen op spiritueel gebied kunnen ze terechtkomen in een rustpunt diep van binnen en in een bijbehorend gevoel van kracht en meer gaan leven vanuit een innerlijk weten.
Opbranden
Door hun grote sensitiviteit voelen hoogsensitieve personen stemmingen en spanningen van anderen haarfijn aan. Automatisch passen ze zich aan de situatie aan en doen wat er gevraagd wordt. Hun eigen verlangens en wensen voelen ze echter meestal veel minder. Vaak zie je dan ook dat ze werk doen dat niet echt bij hen past en waarin niet hun hart ligt. In combinatie met hun neiging tot aanpassen, sterke verantwoordelijkheidsgevoel en grote inzet heeft dit tot gevolg dat ze zich op de duur ongelukkig voelen, steeds minder energie hebben of zelfs opbranden.
Nemen hooggevoelige mensen hun gevoeligheid, eigenschappen en innerlijke kracht echter als uitgangspunt, dan vinden ze hun basis en hun natuurlijke vermogen om grenzen te stellen. Van daaruit kunnen ze de wereld aan.
Levensdoel
Met het besef van hun ware aard en het juiste zicht op eigen kwaliteiten en mogelijkheden, komt als vanzelf de vraag aan de orde ‘Waarom ben ik hier?’. Dan gaan ze nadenken over en een besef krijgen van hun levensdoel of zielsbestemming. Het kan dan noodzakelijk zijn om zich te heroriënteren op hun loopbaan en met de nieuwe kijk op zichzelf te komen tot een andere invulling van werk. Juist door hun grote betrokkenheid bij de mensen om hen heen en doordat ze meer waarnemen dan de meeste andere mensen, kunnen hoogsensitieve personen een baken van overzicht en inzicht zijn, waarbij ze als gids fungeren en richting geven.
Natuurlijk heeft iedere HSP zijn eigen unieke combinatie van eigenschappen en capaciteiten. Die kunnen ingezet worden in verzorgende of adviserende beroepen, in een onderwijzende rol, maar net zo goed in leidinggevende of juist ondersteunende functies. Ook kunnen HSP’s van hun enorme creativiteit hun werk maken en (professioneel) gaan schilderen of schrijven.
Een HSP heeft alles in huis aan eigenschappen om zijn speciale taak tot een goed einde te brengen. En hij staat niet alleen. Steeds meer HSP’s worden wakker en staan op om te gaan doen waarvoor zij hier zijn. Als zij allen hun hart volgen, dan komen ze elkaar tegen en kunnen ze elkaar steunen en inspireren op hun bijzondere weg.
© Lusanne Hogeweg, 2006
Boek De belofte van burn-out
Wil je meer lezen? Probeer mijn boek De belofte van burn-out. Het bevat praktische inspiratie en tips over omgaan met hoogsensitiviteit.
Klik hier voor meer informatie.
Zoek je een loopbaancoach of re-integratiecoach met kennis en ervaring met hoogsensitiviteit?
Dan ben je bij Lusanne aan het goede adres! Kijk hier voor meer informatie over haar begeleiding.Werkfit traject voor HSP's
Heb je een uitkering van het UVW en ben je op zoek naar een UWV werkfit traject voor HSP's? Wil je een coach die zelf ook hooggevoelig is? Dan ben je bij Via Lusanne aan het juiste adres. We zijn gespecialiseerd in hoogsensitiviteit.
Via Lusanne is een door het UWV erkend re-integratiebureau, vraag bij je contactpersoon van het UWV naar de mogelijkheden van een werkfit traject bij Via Lusanne. We hebben coaches in Amsterdam, Haarlem, Bussum, Lisse, Heemskerk, Hoorn en Maastricht.
Kijk op de website naar de mogelijkheden van een werkfit traject bij Via Lusanne.
Je mag mijn artikelen verder verspreiden zo veel je wilt, met vermelding van mijn naam. Ik hoop dat ze je inspireren en helpen op jouw unieke weg naar bezield werken.
Dit artikel is voor het eerst verschenen in Jonas, in maart 2006. Daarna in Spiegelbeeld in 2009 en 2017.