Tips voor re-integratie van hoogsensitieve personen (HSP)

Het is mogelijk dat in de organisatie één of meerdere medewerkers hoogsensitief zijn. Dit zijn de mensen die aanvoelen wat er nodig is en zich daarvoor verantwoordelijk voelen. Het zijn vaak harde werkers waar je op kunt bouwen. Ze kunnen echter de neiging hebben om door te gaan tot ze erbij neervallen. Hoe zorg je ervoor dat ze na een burn-out weer optimaal inzetbaar zijn? Ik geef praktische tips voor effectieve re-integratie.

Begeleiding van hooggevoelige mensen vergt een andere aanpak dan standaard. De druk die er vaak wordt gelegd om snel weer aan het werk te gaan als iemand door ziekte is uitgevallen, werkt bij hoogsensitieve personen averechts. Hoe ga je dan wel om met een hsp? En hoe herken je of iemand hooggevoelig is? 

Werk je als verzuim- of re-integratie begeleider bij een bedrijf of als re-integratie adviseur of arbeidsdeskundige bij het UWV? Dan kan dit artikel nuttige informatie voor je bevatten. 

Welke onderwerpen komen aan bod:

• Hooggevoeligheid herkennen bij je cliënt.
  
• Waarom is een specifieke benadering van hooggevoelige mensen nodig.
  
• Het belang van passende begeleiding voor hsp’s.
  
• Wat is de juiste aanpak bij begeleiden van een hsp?
  
• Het nut van een HSP-coach voor de begeleiding van een hoogsensitief persoon.
  
• Samenvattende tips voor succesvolle re-integratie van hsp’s.
• Meer informatie over omgaan met HSP bij re-integratie.
  

Ook goed om te weten: ik gebruik de termen hsp, hooggevoelig en hoogsensitief door elkaar, ze betekenen hetzelfde.

Wat is hoogsensitiviteit

 

Uit onderzoek van psychologe Elain Aron blijkt dat ongeveer 20% van de mensen hoogsensitief is. Dat betekent dat er in vrijwel elke organisatie wel één of meer rondlopen. Hoogsensitiviteit is geen aandoening. Hoogsensitieve personen zijn zeer gevoelig voor prikkels en verwerken deze diepgaand. Simpel samengevat, alles komt heel erg binnen. 

Die gevoeligheid voor indrukken beperkt zich niet tot de gewone zintuigen. Hoogsensitieve personen beschikken ook over een ontvankelijkheid voor signalen die je niet snel opmerkt, zoals hoe mensen zich voelen, sfeer en onuitgesproken verwachtingen.

Hooggevoeligheid herkennen bij je cliënt

Het is belangrijk om de kenmerken van hooggevoeligheid te kennen, zeker bij re-integratie na burn-out. Hoe kun je als re-integratie begeleider weten of je te maken hebt met iemand die hooggevoelig is? Mensen weten het niet altijd van zichzelf en zullen het je dan niet vertellen. Maar het kan wel nodig zijn dit te weten, om de juiste begeleiding te bieden of te adviseren en daarom ook relevant zijn bij de keuze voor een extern re-integratie bureau.

Dé HSP bestaat niet, maar een paar algemene kenmerken zijn:

• Snel overprikkeld en gevoelig voor stress en burn-out.
  
• Bedachtzaam, zorgvuldig, gedetailleerd, opmerkzaam.
  
• Sociaal en empathisch.
• Gevoelig voor sfeer en intuïtief.
  
• Reflectief, consciëntieus en gewetensvol.
• Houden niet van onverwachte veranderingen.
  
• Hebben vaak interesse hebben in zingeving, creativiteit en spiritualiteit.
  

Korte HSP checklist

De checklist bevat 7 vragen om in te schatten of je met een hsp te maken hebt. Deze kenmerken van hooggevoeligheid zijn naar mijn mening de meest relevante op de werkvloer en ook mogelijke reden voor uitval.

Waarom is een specifieke benadering van hooggevoelige mensen nodig

HSP’s kunnen moeite hebben met grenzen stellen en minder assertief zijn. Door de gevoeligheid voor prikkels en energieverlies, kunnen ze snel moe en lusteloos zijn en burn-out raken. Als de begeleiding niet is afgestemd op hun gevoelige aard kan het zijn dat deze mensen maar niet lijken te herstellen en juist meer stress krijgen. Als je dit herkent van een van je medewerkers of cliënten, kan het zijn dat je te maken hebt met een hoogsensitief persoon.

Het kan zijn dat ze zich niet meer op hun plek voelen bij hun ‘oude’ werk en zoeken naar werk dat hen meer energie en uitdaging geeft. Soms hebben ze trauma’s opgelopen in hun leven die te maken hebben met hun hoogsensitiviteit en voor uitval hebben gezorgd. Dit kan ertoe leiden dat hun herstel langer duurt dan gemiddeld en dat ze speciale begeleiding of therapie nodig hebben.

In mijn boek De belofte van burn-out geef ik informatie over de samenhang tussen burn-out en HSP en tips over omgaan met hooggevoeligheid.

Het belang van passende begeleiding voor hsp’s

Voor re-integratiebegeleiders is het essentieel voor het succes van de terugkeer naar werk om hooggevoeligheid te erkennen bij cliënten en hiermee rekening te houden. Als eerste is van belang dat er geen druk wordt gelegd op een snelle terugkeer naar werk of dat snel een nieuwe baan moet worden gevonden. Wat wel?

Aansluiten bij waar de cliënt staat in diens herstelproces is van belang. Want alleen van daaruit kun je iemand meekrijgen in een beweging. Dit vergt soms veel geduld, dat naar mijn ervaring uiteindelijk wordt beloond. Het proces van herstel is niet lineair, waarmee ik bedoel dat het niet een rechte weg is van A naar B met opeenvolgende stappen van gelijke duur of lengte.

In mijn boek Van voldoen naar voldoening ga ik uitgebreid in op het nut en verloop van dit niet-lineaire proces. Deze kennis kan helpen om hooggevoelige mensen te begeleiden naar passend werk. 

Een HSP kan heel veel tijd nodig hebben om helder te krijgen wat voor werk hij of zij nog zou willen, en dan -als het duidelijk is- ineens snelle of grote stappen zetten om het te gaan doen. Die tweede fase hoeft dus niet per se net zo lang te duren als de eerste. Besteed dus vol vertrouwen veel tijd aan de eerste fase, omdat die zo waardevol is en uiteindelijk ook echt vruchten afwerpt.

Wat is de juiste aanpak bij begeleiden van een hsp?

Met begrip en geduld kom je verder bij een hooggevoelig iemand, dan met pressie en aansporen. Het is belangrijk om hun intrinsieke motivatie aan te spreken en te helpen ontdekken waar ze energie van krijgen. Dan komen ze vanzelf wel weer in beweging.

Mijn ervaring is dat alleen praten niet voldoende is om hoogsensitieve personen te helpen herstellen en weer aan het werk te laten gaan. Het is belangrijk hen aan te spreken op meerdere niveaus, naast het mentale ook het emotionele, fysieke en soms ook het spirituele. Dan voelen zij aangesproken op hun gevoelige en intuïtieve aard, die hen nu eenmaal kenmerken.

Dat betekent dat, naast gesprekken, creatieve en intuïtieve werkvormen heel goed werken voor hsp’s. Je kunt denken aan lichaamswerk, coaching met paarden, (familie)opstellingen, creatieve coaching, ademwerk, natuur- en wandel coaching, mindfulness en meditaties. 

Het nut van een HSP-coach voor de begeleiding van een hoogsensitief persoon

In mijn ervaring is weten of iemand HSP is van groot belang in verband met de juiste aanpak. Deze heeft veel, zo niet alles, te maken met herkenning. Mensen zeggen vaak tegen me: ‘Jou hoef ik niks uit te leggen, jij begrijpt mij.’ Dat komt omdat ik zelf hooggevoelig ben, ik weet hoe het is.  

Vandaar dat alle coaches van mijn re-integratie bureau ook HSP zijn. Juist vanuit onze eigen ervaring met hooggevoelig zijn, kunnen wij aansluiten bij onze cliënten, vanuit herkenning en vooral met begrip. Dat maakt dat iemand zich gezien en gehoord voelt. Soms voor het eerst. In mijn ervaring begint een succesvol begeleidingstraject daarmee.

Door een rustige omgeving te creëren en de tijd te nemen, de hooggevoelige persoon te stimuleren tot (zelf)reflectie, psycho-educatie te bieden over prikkelverwerking en grenzen te helpen bewaken, kun je als re-integratiebegeleider HSP’s helpen om stap voor stap de weg terug naar werk te vinden.

De toegevoegde waarde van hoogsensitieve mensen

 

Hoogsensitieve personen zijn heel loyaal en hebben een sterk verantwoordelijkheidsgevoel. Met hun streven naar perfectie zorgen zij dat het werk goed gedaan wordt en af komt. Zij hebben een groot empathisch vermogen en voelen aan wat er nodig is in een situatie. Ze zijn betrokken en trachten anderen te betrekken. Ze zijn vaak heel creatief en vernieuwend. Ze gedijen goed in een organisatie waar ruimte is voor de waardevolle bijdrage van iedereen. 

Daarom is het belangrijk dat hun talent en toegevoegde waarde wordt erkend, door henzelf en door werkgevers. Hoogsensitieve mensen kunnen dan met hun kwaliteiten veel bijdragen aan de transitie naar een duurzamere wereld. Ze hebben, naast aandacht voor profit, ook oog voor people en planet.

Praktische tips voor effectieve re-integratie

 

Deze kwaliteiten van hoogsensitieve personen hebben echter ook een keerzijde. Hoogsensitieve personen voelen zich verantwoordelijk om het goed te doen en leggen voor zichzelf de lat heel hoog. Ze hebben de neiging om door te gaan totdat alles geregeld is. Als ze uitvallen, zijn ze ver over hun grenzen gegaan. Herstel kan lang duren. 

Hoe kun je het beste omgaan met deze medewerkers tijdens hun herstel van burn-out en hoe zorg je dat de re-integratie goed gaat en ze weer optimaal kunnen bijdragen? Hier volgen enkele tips.

Tip 1. Geef ruimte voor herstel

Toon begrip en luister naar hun verhaal. Leg niet meteen iets op, zoals strakke schema's. Dat werkt bij hoogsensitieve personen vaak averechts en schrikt af. Vraag wat de medewerker zelf wil. Geef tijd om zaken eerst te verwerken en dan pas te reageren. Geef de medewerker de ruimte om tot rust te komen en de batterij weer op te laden. Het is net als met griep: als je te snel weer aan de slag gaat, duurt het alleen maar langer voordat je weer beter bent.

Tip 2. Welke begeleiding adviseren

Burn-out is niet alleen een kwestie van mindset, men is ook fysiek en emotioneel uitgeput. Vaak wordt alleen cognitieve gedragstherapie aangeboden maar deze voorziet in eerste instantie niet in wat er nodig is. Eerst moet men fysiek herstellen, daarna emotioneel en dan pas komt men toe aan het mentale of cognitieve aspect. Mensen met een burn-out weten vaak niet goed wat ze willen, maar wel wat ze niet meer willen. Daar dient rekening mee te worden gehouden. Help hen uitzoeken welk werk ze willen, op het moment dat zij aangeven daar aan toe te zijn. Bied eventueel begeleiding aan van een (loopbaan)coach om dit helder te krijgen.

Tip 3. Passend werk voor succes

Onderzoek in een latere fase of de oorzaken van de burn-out gelegen zijn in het werk. Zit de medewerker niet op de juiste plek, doet hij/zij werk dat niet echt past bij diens kwaliteiten en motivatie? Laat hoogsensitieve medewerkers kiezen voor activiteiten waar ze warm voor lopen, die hen uitdagen en toch uitvoerbaar zijn. Bekijk samen of er binnen de organisatie mogelijkheden zijn om andere taken op te pakken. Re-integratie op een passende plek kan zorgen voor nieuwe energie. Begin hier echter niet te vroeg over. Als de medewerker net ziek thuis zit, kan beginnen over een ander werk heel bedreigend overkomen, alsof de eigen baan op de tocht staat.

Tip 4. Positieve benadering meest effectief 

Hoogsensitieve personen werken het beste samen op basis van gelijkwaardigheid, openheid en vertrouwen. Als ze werk doen dat past bij de eigen motivatie en talenten, herstellen ze sneller, bloeien ze op en functioneren ze beter. Hopelijk kan met deze handvatten de hoogsensitieve medewerker na een burn-out door een re-integratie weer aan de slag in de eigen organisatie. En als dat niet mogelijk is, op een passende plek elders. Zoek bij deze medewerkers naar hun kwaliteiten en kracht, in plaats van zwakte of onzekerheid. Deze positieve gerichtheid leidt tot een zeer productieve samenwerking en goede resultaten.

 

Samenvattende tips voor succesvolle re-integratie van hsp’s

Ook al ben je als re-integratie begeleider zelf niet hooggevoelig, dan nog kun je veel betekenen voor je hoogsensitieve cliënten. Door je te verdiepen in de kenmerken van hooggevoeligheid kun je jouw cliënt herkennen in diens behoeftes.

Samenvattend is belangrijk bij de begeleiding van hoogsensitieve personen:

• Begrip tonen voor hun gevoeligheid.
• Geen druk uitoefenen.
• Vertrouwen hebben in hun herstel.
• Zoeken naar wat hen energie en zingeving geeft.
• Aansluiten bij waar ze staan en bij hun tempo.
• In beweging brengen met creatieve en intuïtieve werkvormen.

Door hun grote gevoeligheid te zien als een eigenschap en niet als een probleem en begeleiding te bieden die hun kwaliteiten tot bloei laat komen, kun je HSP’s helpen om succesvol weer aan het werk gaan en met energie en zin te werken. Zo kunnen zij hun potentieel op de werkvloer benutten.

Meer informatie over omgaan met HSP bij re-integratie

Werk je als re-integratie begeleider, werk je met cliënten waarvan je vermoedt dat ze hoogsensitief zijn en wil je meer concrete handvatten om HSP’s te herkennen en de juiste begeleiding te bieden?

Ik en mijn coaches zijn graag bereid om online of live op locatie een presentatie te geven over omgaan met HSP. Heb je interesse? Je kunt me bereiken op info@vialusanne.nl of 06-55629900.

Wil je meer lezen over HSP? Hoe je hoogsensitiviteit herkent en wat de belangrijkste kenmerken zijn, heb ik in dit artikel uitgebreid beschreven.

© Lusanne Hogeweg

Wie is Lusanne?

Ik ben eigenaar van Via Lusanne - HSP begeleiding bij re-integratie naar passend werk. Ik werkte ruim 15 jaar als intuïtief HSP loopbaan coach. Naast het voeren van loopbaangesprekken gaf ik ook creatieve en intuïtieve workshops. Ik hielp vele hoogsensitieve mensen om te ontdekken welk werk echt bij hen paste en om hun missie te vinden. Ook hielp ik hsp's om meer naar hun gevoel te luisteren en om hun intuïtie te leren volgen en vertrouwen.

Sinds 2021 heb ik een eigen re-integratie bureau voor hoogsensitieve personen. De coaches die voor mij werken zijn zelf HSP en bieden creatieve en/of intuïtieve werkvormen. Elke coach heeft zijn of haar eigen deskundigheid en aanbod.