De 7 kenmerken van hoogsensitiviteit & de rol van HSP bij burn-out

Wat is hoogsensitiviteit (HSP) en hoe kun je het herkennen, bij jezelf of bij anderen? Er is steeds meer bekend over hooggevoeligheid en toch zijn er nog mensen die er niets van af weten. Als je bedenkt dat 1 op de 5 mensen een HSP (hoog sensitief persoon) is, ken je er waarschijnlijk wel een paar. Of misschien ben je het zelf. In deze blog bespreek ik de belangrijkste kenmerken van hoogsensitiviteit. Ook besteed ik aandacht aan de invloed van hsp op re-integratie na burn-out. Ik gebruik de termen hooggevoelig, hoog gevoelig, hoogsensitief, hoog sensitief, hsp en HSP door elkaar: ze betekenen hetzelfde.

Wat kun je vinden in dit artikel:

• Wat is hooggevoeligheid?
  
• Hooggevoeligheid wetenschappelijk uitgelegd
  
• Hoe weet ik of ik hoogsensitief ben, is er een HSP test?
  
• De 7 meest opvallende kenmerken van hoogsensitiviteit (HSP)
  
• De voordelen van hooggevoelig zijn en hoe het je leven kan verrijken
  
• Een spirituele kijk op hooggevoeligheid
  
• De veelzijdigheid van de HSP
  
• De groei van de HSP naar zelfvertrouwen en hoger bewustzijn
  
• De gevoeligheid van HSP's voor energie
  
• Begrip voor hooggevoeligheid is nodig
  
• Kenmerken van HSP’s die burn-out zijn geraakt
  
• Hooggevoeligheid en de uitdagingen van re-integratie
  
• Loopbaanoriëntatie voor hsp: welk werk past bij mijn gevoeligheid
  
• Na een burn-out je zielsmissie vinden
  
• De stem van je ziel horen
  
• Re-integratie eerste en tweede spoor
  
• Re-integratie vanuit een uitkering
  
• Begeleiding bij je herstel en re-integratie door een HSP coach
  

 

Wat is hooggevoeligheid?

Als je hooggevoelig bent, ervaar je prikkels intenser dan de meeste mensen. Dit kan gaan om zintuiglijke informatie zoals geluiden en beelden, emoties van anderen of subtiele veranderingen in je omgeving. HSP is geen aandoening of stoornis, maar een aangeboren eigenschap met zowel voor- als nadelen. 

Volgens psychologisch onderzoek is circa 20% van de mensen hoogsensitief en ongeveer evenveel mannen als vrouwen. Omdat het aantal hooggevoelige mensen relatief laag is, kun je het idee hebben ‘anders’ te zijn en dit kan bijdragen aan onzekerheid of een negatief zelfbeeld en laag gevoel van eigenwaarde.

Het is ook niet bij iedereen hetzelfde, wel zijn er veelvoorkomende kenmerken. Hoogsensitieve personen zijn vaak diepgaande denkers, intuïtief, creatief en empathisch. Je verwerkt informatie als HSP diepgaander, waardoor je sneller overprikkeld raakt. Je grote gevoeligheid kan in de kleinste details zitten. Je kunt gevoeliger zijn dan anderen voor bijvoorbeeld pijn, medicijnen, honger, labels in je kleren, de mening van anderen, kritiek, drukke menigtes, veel indrukken tegelijkertijd en voor (harde) geluiden en geuren. 

Om dat laatste als voorbeeld te nemen, je kunt heerlijk wegdromen bij subtiele geuren die je lekker vindt en last hebben van sterke geuren waar je een afkeer bij voelt. Het is dus niet per se negatief om hooggevoelig te zijn of alleen maar iets waar je last van hebt. Je kunt ook enorm genieten en van de kleinste dingen, omdat je die nou eenmaal opmerkt met jouw sensitieve waarnemingsvermogen.

Deze vijf dingen zijn belangrijk om te beseffen over HSP:

• Hooggevoeligheid is geen stoornis, maar een aangeboren eigenschap.
• Hoogsensitieve mensen hebben een gevoelig zenuwstelsel voor zintuiglijke prikkels.
• De indrukken die bij een HSP binnenkomen, worden diepgaand verwerkt.
• Niet alle hoogsensitieve personen vertonen alle kenmerken.
• De intensiteit van de hooggevoelige kenmerken kan per hsp verschillen.

Hooggevoeligheid wetenschappelijk uitgelegd

Er is divers wetenschappelijk onderzoek gedaan in de laatste 25 jaar (o.a. Elaine Aron, Elke van Hoof) en de officiële definitie is: Hoogsensitiviteit is verhoogd bewustzijn van en reactiviteit op de omgeving. Anders gezegd: Hoogsensitiviteit is een eigenschap waarbij (fysieke en emotionele) prikkels uit de omgeving sterker dan gemiddeld binnenkomen en meer diepgaand verwerkt worden, wat leidt tot intensere reacties (in emoties en stress) op (met name nieuwe) situaties.

HSP’s missen als het ware een ‘filter’ waardoor er vier keer zoveel prikkels binnenkomen als bij iemand die niet hooggevoelig is. HSP’s hebben door hun diepgaande verwerking van alle prikkels meer tijd dan anderen nodig om de (nieuwe) indrukken te laten bezinken. Wat gebeurt er bij een HSP?

Zintuiglijk wordt er veel meer ervaren. Ook het gevoel en de intuïtie zijn sterker ontwikkeld. Er vindt voortdurend afstemming plaats tussen gevoel en verstand...als een HSP in balans is. Bij stress lijkt het alsof er een blokkade zit tussen gevoel en verstand. HSP’s neigen tot constant kritische reflectie, evaluatie van keuzes en gedrag. Conclusie: het HSP brein werkt anders.

Hoe weet ik of ik hoogsensitief ben, is er een HSP test?

Zijn er testen om hooggevoeligheid vast te stellen, vragen mensen me wel eens. Psychologe Elaine Aron ontwikkelde een zelf-test. Aan de hand van een aantal kenmerken kun je jezelf scoren en daarna heb je een beeld van de mate van jouw hoogsensitiviteit. 

Er is geen officiële test om hooggevoeligheid vast te stellen, het is ook geen diagnose die je over iemand kunt stellen. Er zijn wel verschillende hsp testen die je kunt gebruiken om te kijken of en in hoeverre je jezelf herkent in de kenmerken. Hoe meer vragen van de hoogsensitief test je met JA beantwoordt, hoe groter de kans dat je hooggevoelig bent.

Ook zegt het aantal keer JA iets over de mate waarin je hoogsensitief bent en op welke aspecten. Niet iedereen heeft een rijke innerlijke belevingswereld bijvoorbeeld, of heeft evenveel last van drukte, licht of lawaai. Ook is niet elke hoog gevoelige persoon even consciëntieus (wat betekent dat je dingen volgens je geweten wil doen) en ook voelen niet alle hsp’s zich ongemakkelijk als er veel om hen heen gebeurt. 

Een korte hsp test met 7 vragen vind je hier. Het gaat om de kenmerken van hoog gevoeligheid die de meest relevante zijn op de werkvloer en die mogelijke reden voor uitval vormen. 

De 7 meest opvallende kenmerken van hoogsensitiviteit (HSP)

Dé HSP bestaat niet, laat ik dat vooropstellen. Ze zijn allemaal uniek in hun persoonlijkheid en kwaliteiten. Wel zijn er overeenkomsten in eigenschappen en 7 algemene kenmerken van hooggevoeligheid zijn (niet uitputtend!):

HSP kenmerk 1. Diepe prikkelverwerking

Dat je als hoog gevoelige persoon meer prikkels waarneemt dan de gemiddelde persoon, zagen we al. Het is de meest kenmerkende eigenschap van hooggevoeligheid. Jij hoort bij wijze van spreken alle geluiden, ook die waarvan je partner of collega denkt 'hoezo, ik hoor niks'. Fel licht kan pijn doen aan je ogen. Je pikt emoties van anderen op, bent gevoelig voor sfeerveranderingen en voor allerlei subtiele signalen in je omgeving. 

Ook verwerk je als HSP deze prikkels diepgaand. De indrukken komen diep bij je binnen. Je kan ook zeggen, dingen maken veel indruk op je. Om alles wat binnenkomt een plek te geven, dat wil zeggen het te begrijpen en in het juiste ‘vakje’ te plaatsen, heb je tijd nodig. 

Deze manier van prikkelverwerking – veel en diep - kan intens zijn en leiden tot overprikkeling. Als HSP ervaar je dan een overload aan informatie, wat kan resulteren in vermoeidheid, stress, irritatie en concentratieproblemen.

Om met deze overprikkeling om te gaan, heb je rustmomenten nodig en vaak extra tijd om te "ontprikkelen". Dit kan betekenen dat je je misschien graag terugtrekt in een aparte kamer of stille omgeving, of dat je activiteiten onderneemt die je rust en ontspanning brengen, zoals even alleen een boek lezen, wandelen in de natuur of mediteren. Zo kun je weer in balans komen.

HSP kenmerk 2. Empathie

Hooggevoelige mensen hebben een diep vermogen om emoties van anderen aan te voelen en te begrijpen. Dat kan betekenen dat je de gevoelens van anderen soms zo intens beleeft alsof het je eigen emoties zijn. Deze sterke empathie is een mooie eigenschap die jou als HSP in staat stelt om diepgaande verbindingen met anderen aan te gaan.

Misschien herken je het wel, op je werk of in jouw familie ben jij degene bij wie iedereen zijn hart uitstort. Want je kan zo goed luisteren, bent begripvol en oordeelt niet zo snel. En vaak voel je ook nog goed aan wat de ander nodig heeft om zich beter te voelen of het probleem op te lossen. Met jouw goede raad komen ze weer verder.

De keerzijde van deze intense empathie is dat je emotioneel uitgeput kunt raken als je je grenzen niet bewaakt. Het is belangrijk dat je leert om je eigen emoties te onderscheiden van die van anderen en om gezonde grenzen te stellen om te voorkomen dat je overspoeld raakt door de emoties van anderen. Ook de balans tussen geven en nemen mag je bewaken. Zorg je ook goed voor jezelf, heb jij zelf iemand bij wie jij je hart kunt uitstorten, of zorg je vooral voor anderen? 

HSP kenmerk 3. Reflectie

Hoog gevoelige mensen zijn diepgaande denkers die veel analyseren en reflecteren. Jij bent iemand die diep nadenkt over situaties, over anderen en over jezelf. Deze (zelf)reflectie kan leiden tot waardevolle inzichten en persoonlijke groei.

Echter, de neiging tot reflectie kan ook leiden tot piekeren en overmatig analyseren. Je kunt vastlopen in negatieve gedachten of je zorgen maken over de toekomst. Het is belangrijk dat je leert om je reflectie op een constructieve manier te gebruiken en om te voorkomen dat je in een negatieve spiraal terechtkomen.

Het kan helpen om je gedachten op te schrijven. Al schrijvend kom je tot inzichten, je kunt dingen op een rijtje zetten of van je afschrijven. Als je merkt dat je toch blijft piekeren, kan het goed zijn om iets te gaan doen. Het kan iets fysieks zijn zoals wandelen, sporten of schoonmaken, of iets creatiefs. Het is vaak beter om een idee of probleem even los te laten door je aandacht op iets heel anders te richten. Dan kan zich zomaar ineens een oplossing aandienen.

HSP kenmerk 4. Gevoeligheid voor schoonheid

Je kunt intens genieten van schoonheid in alle vormen zoals kunst, muziek, natuur, details en nuances die anderen missen. Deze gevoeligheid voor schoonheid kan een bron van inspiratie en vreugde zijn in je leven.

Jouw waardering voor schoonheid kan je ook kwetsbaar maken voor lelijkheid en onrechtvaardigheid in de wereld. Het is belangrijk dat je leert om je gevoeligheid voor schoonheid in balans te brengen met de realiteit van de wereld, aangezien je daar niets aan kan veranderen en deze realiteit je anders overweldigt.

Het is belangrijk voor jou als HSP om te voorkomen dat je overspoeld raakt door (te veel) negatieve indrukken. Dit kun je doen door heel selectief te zijn in welke prikkels je wel en niet toelaat. Een bekende tip is om niet (te veel) naar het nieuws te kijken.

HSP kenmerk 5. Perfectionisme

De drang om alles perfect te doen kan groot zijn bij HSP's. Je wil het graag goed doen en stelt hoge eisen aan jezelf en aan anderen. Je streeft er zelfs naar om alles foutloos te doen. Dit perfectionisme kan leiden tot faalangst, stress en zelfkritiek. 

Je kunt helemaal vastlopen in 'het goed willen doen' en niet meer weten wat te doen of niets meer durven doen of zeggen, uit angst dat het niet goed is. Als je dit herkent, is het belangrijk dat je leert om je hoge eisen wat los te laten en te accepteren dat fouten maken oké is. Je mag tevreden zijn met je inspanningen, ongeacht de uitkomst. 

Door je neiging tot perfectionisme te verminderen, kun je als HSP wat ontspannen en met meer plezier leven. Dan kun je ervaren dat het leven zo eigenlijk al goed genoeg is, en jij ook!

HSP kenmerk 6. Intuïtie

Als hoogsensitieve persoon heb je vaak een sterke intuïtie en een soort onderbuikgevoel. Je pikt subtiele signalen op die anderen missen en weet vaak instinctief wat er klopt en wat niet. Deze intuïtie kan een waardevolle bron van informatie voor je zijn.

Het is wel belangrijk om intuïtieve gevoelens te combineren met rationeel denken en feitelijke informatie, om tot goede beslissingen te komen. Anders kan het onderbuikgevoel heel vaag blijven en weet je eigenlijk nog niks.

Ook kan het soms nodig zijn je af te vragen of wat je voelt je intuïtie is of een emotie. Kunnen leven en werken met je intuïtie kan wel training en oefening vergen, zodat je alles wat in je leeft aan ingevingen, gedachten, stemmetjes, gevoelens en lichamelijke sensaties goed van elkaar kunt onderscheiden.

HSP kenmerk 7. Gewetensvolheid

Als hoogsensitief iemand heb je waarschijnlijk een sterk gevoel voor rechtvaardigheid en ethiek. Je bekommert je om het welzijn van anderen, zowel mensen als dieren, de natuur, de planeet en de toekomst. Deze gewetensvolheid kan je motiveren om je in te zetten voor een betere wereld. Je kunt heel idealistisch zijn. 

De keerzijde van deze gewetensvolheid is dat je je als HSP zorgen kan maken over problemen waar je zelf geen invloed op hebt. Het is belangrijk dat je leert om je zorgen te kanaliseren in concrete acties die je kunt ondernemen. En ook helpt het om te accepteren dat je niet alles kan oplossen.

Het gevoel of idee om de wereld te willen verbeteren kan soms ook overweldigend zijn. Waar begin je? Of het geeft je een machteloos gevoel, door de gedachte 'wie ben ik nou dat ik dat zou kunnen'. Het helpt dan om te kijken wat je wel kan doen. Maak het klein. Ook een kleine bijdrage draagt bij.

Naast deze 7 kenmerken zijn er nog meer eigenschappen die kenmerkend kunnen zijn voor HSP's. Het is wel belangrijk om te onthouden dat iedereen hooggevoeligheid op zijn eigen unieke manier ervaart. Je kunt ons niet allemaal over een kam scheren!

De voordelen van hooggevoelig zijn en hoe het je leven kan verrijken

Dat je als hoogsensitief persoon prikkels en emoties intenser ervaart dan de meeste mensen kan leiden tot unieke uitdagingen, maar ook tot grote gaven. Het kan zijn dat je vooral de uitdagingen ervaart, als iets waar je last van hebt. Het is goed om te beseffen dat je kunt leren om anders naar je gevoelige aard te kijken zodat je ook de positieve kant ervan kunt zien.

Zeker als je je soms onzeker voelt over je 'anders' zijn, is een positieve kijk ontwikkelen op jouw bijzondere eigenschappen noodzakelijk voor je zelfvertrouwen en eigenwaarde, wat weer van belang is om tevreden en gelukkig te zijn. Ook kan het gevolgen hebben voor het werk dat je kiest. Als je niet goed ziet wat jouw kwaliteiten zijn, kun je ook niet het werk doen dat echt bij je past.

Als hooggevoelig persoon ervaar je de wereld op een unieke manier. Hoewel het soms uitdagend kan zijn, biedt hooggevoeligheid ook vele voordelen. Door je bewust te worden van de voordelen, kun je je hooggevoeligheid omarmen en je leven op een unieke en verrijkende manier leven.

Je kunt subtielere signalen oppikken die anderen misschien missen, waardoor je betere beslissingen kunt nemen. Dit vermogen kan van onschatbare waarde zijn in verschillende aspecten van het leven.

Door je diepere perceptie van emoties en subtiliteiten in je omgeving ben je vaak empathischer, wat jou in staat stelt om beter mee te leven met andere mensen en situaties. Deze eigenschappen kunnen leiden tot hechte relaties en een beter begrip van anderen en je kunt een diepe verbinding voelen met de wereld om je heen. 

Hier zijn enkele tips voor het opbouwen van sterke relaties als hooggevoelig persoon:

Wees open en eerlijk over je gevoeligheden. Door jezelf kwetsbaar op te stellen, kun je anderen laten weten wat je nodig hebt en hoe ze je kunnen ondersteunen. Luister actief naar anderen en toon empathie. Je vermogen om subtiliteiten waar te nemen kan je helpen om dieper te begrijpen wat anderen doormaken.

Kies zorgvuldig je sociale kring. Omdat je goed kan luisteren, kan het zijn dat je mensen aantrekt die graag praten. Dit kan veel energie kosten. Omring jezelf met mensen die je energie geven en je hooggevoeligheid waarderen. Dit kan zorgen voor een ondersteunende en verrijkende omgeving.

Een spirituele kijk op hooggevoeligheid

Door mijn eigen ervaringen met hooggevoelig-zijn plus wat ik waarnam bij veel van mijn cliënten, heb ik een spirituele visie op hooggevoeligheid. Ik zie het niet alleen maar als een karaktertrek die voor- en nadelen heeft en waar je maar mee moet leren omgaan.

Het gevoelig en intuïtief zijn is misschien wel de essentie van hooggevoeligheid: je hebt als HSP een gevoelig zenuwstelsel. Jouw gevoeligheid voor zintuiglijke indrukken beperkt zich niet tot je ‘gewone’ zintuigen. Je merkt bijvoorbeeld ook sfeer en spanningen en onderdrukte emoties van anderen op, dus dingen die we met ons 'blote oog' niet waarnemen. 

In mijn visie ben je als hsp in wezen spiritueel. Je zou kunnen zeggen dat je niet slechts van deze wereld bent, maar ook aan een andere wereld toebehoort. Een wereld van een meer subtiele energie, de wereld van de geest. Deze geest, die je kunt benoemen als ‘zuiver en onbegrensd bewustzijn’, is overigens het ware zelf van ieder mens, of hij nu HSP is of niet. Alleen kun je je als hsp door je gevoelige zenuwstelsel relatief gemakkelijk bewust worden van je ware zelf of je ziel.

Dat bewustzijn is essentieel. Want zolang je je identificeert met de aardse wereld, blijf je ten onrechte denken dat je een probleemgeval bent, dat je een karaktertrek hebt die lastig is en waarmee je moeten leren omgaan. Dan leef je niet als de spirituele persoon die je werkelijk bent, en kan je je capaciteiten en mogelijkheden niet tot volle wasdom brengen.

De veelzijdigheid van de HSP

Waar de wetenschappelijke visie zich vooral richt op het hoogsensitieve brein, kijk ik naar de hooggevoelige mens als geheel. Je hebt als hsp eigenschappen die zo schitterend en krachtig zijn, dat ik je een veelzijdige ster zou willen noemen.

Je hebt een groot inlevingsvermogen, past je gemakkelijk aan, bent een doorzetter en hebt een sterk ontwikkeld verantwoordelijkheidsgevoel en rechtvaardigheidsgevoel. Ik zie ook vaak een brede belangstelling, interesse in filosofie, psychologie en in mensen. Het kan zijn dat je goed kunt -of als kind kon- tekenen, schilderen en/of schrijven. Je houdt van kunst en cultuur, van de natuur en van dieren. Ook ben je meestal heel praktisch en kun je goed regelen, organiseren en zaken voor elkaar krijgen.

Helaas ben je je als hsp zelf meestal niet zo bewust van je bijzonderheid en eigenschappen, met soms verstrekkende gevolgen: je ziet jezelf als moeilijk, als iemand die overgevoelig, onzeker en vooral anders is, en je gedraagt je hier vaak ook naar. Je kunt je terugtrekken, groepen of drukke bijeenkomsten mijden of weinig zeggen in gezelschap. 

Door je bijzondere gevoeligheid is het voor jou als hsp soms lastig om in deze wereld te zijn, je voelt je hier niet thuis, je mist als het ware een (gevoel van) basis. Kun je accepteren dat je als HSP wel ín deze wereld leeft, een wereld vol drukte, chaos en strijd? Het is belangrijk dat je je innerlijke kracht en rust vindt en je niet laat ontregelen door de drukte en het gedoe om je heen en dat je je niet uit de wereld terugtrekt of onverschillig wordt.

En daarmee kom ik op een ander bijzonder aspect van hooggevoelige personen: je denkt vaak dat je zwak en machteloos bent. 'Ik kan het niet (aan)', is een steeds terugkerende gedachte of overtuiging. Je voelt je al snel overweldigd door iets of iemand. Deze gedachte vinden we ook terug in het boek van Aron, die hsp’s aanraadt hun gevoeligheid af te schermen voor anderen die er toch geen begrip voor hebben. Daarmee bevestigt Aron je in een soort Calimero-houding.

De waarheid is dat je als HSP beschikt over een immense kracht. Zolang je je van deze kracht  niet bewust bent, uit deze zich op een verwrongen manier, zoals (te) veel verantwoordelijkheid nemen, in doorgaan totdat je erbij neervalt of in emotionele uitbarstingen. 

Je kunt de neiging hebben om te kijken naar wat niet goed ging en wat je nog mist en altijd bezig zijn jezelf te verbeteren. Totdat je ontdekt dat de kwaliteit die je meende te moeten ontwikkelen, altijd al aanwezig was. Sterker nog: je bent soms zo lang bezig geweest om deze eigenschap te verbeteren, dat je er een meester in bent geworden. Met het besef hiervan komt de bewustwording van de bijdrage die je kunt leveren aan de mensheid.

Als je je bewust wordt van je innerlijke wijsheid, liefde, passie, creatieve, verstandelijke of verbale vermogens, dan ga je zien dat je helemaal niet zwak bent. Integendeel. Je gaat je kracht ervaren en realiseert je hoe belangrijk het is om deze met beleid te gebruiken en naar buiten te brengen. Je wordt je bewust van het effect dat je hebt op je omgeving. Als je gaat zien wie je werkelijk bent, dan besef je dat jij in staat bent de wereld te overweldigen!

De groei van de HSP naar zelfvertrouwen en hoger bewustzijn

Om van onzekerheid naar zelfvertrouwen te groeien en jezelf te zien zoals je werkelijk bent, is een bewustwordingsproces nodig. Zodat je weer in verbinding komt met je innerlijke wereld. Dan kan de dualiteit tussen ‘ik’ (persoonlijkheid of ego) en je ware zelf of ziel oplossen. Zolang je kijkt naar jezelf en de wereld om je heen vanuit je ‘ik’, kijk je vanuit leegte, vanuit nodig hebben en angst. Je twijfelt en kan in die twijfel blijven hangen. ‘Wat moet ik nou, wat wil ik nou?’  

Als je leert kijken vanuit je ware zelf en je eigen innerlijke wereld ontdekt met alle talenten, kracht en inspiratie die gewoon beschikbaar zijn, dan kijk je vanuit liefde en volheid. Door gebruik te maken van je natuurlijk onderscheidingsvermogen kun je zien wat in een situatie nodig is. Dan ‘geef’ je op een andere manier; je zit dat je werkelijk iets te bieden hebt en dat je nodig bent.

Word je bewust van je ware, spirituele aard en wees een lichtend voorbeeld voor anderen met je HSP eigenschappen

Hoe komt deze bewustwording en transformatie tot stand? Soms word je hardhandig wakker geschud door een crisis, zoals een ziekte of echtscheiding. Het wakker worden kan ook beginnen met een onbehaaglijk gevoel dat er iets niet klopt of dat er iets ontbreekt. Door een besef ‘Dit kan het niet zijn’, begin je aan een zoektocht naar 'wat dan wel'. 

Dit kan voelen als een queeste naar de waarheid. Onderdeel van dit proces is vaak het verwerken van in het verleden opgedane pijnlijke of traumatische ervaringen. Als angst, boosheid, verdriet en schaamte oplossen, komen je leven en je zelfbeeld in een ander licht te staan en kun je loskomen van het idee een probleemgeval te zijn.

Maar dit is niet voldoende. Het is nodig je ware zelf, je eigen spirituele aard, te gaan zien als een ‘dit is wat ik ben’. Door bijvoorbeeld meditatie, reflectie, het lezen en bestuderen van spirituele teksten en het volgen van cursussen op spiritueel gebied kun je terechtkomen in een rustpunt diep van binnen en in een bijbehorend gevoel van kracht. Dan kun je meer gaan leven vanuit je sterke innerlijk weten.

De gevoeligheid van HSP's voor energie

Zoals we zagen zijn perfectionisme, meer voor anderen zorgen dan voor jezelf, idealisme en de wereld willen verbeteren en een sterk rechtvaardigheidsgevoel een mogelijke valkuil voor jou als HSP, net als de neiging om emoties van anderen op je te nemen. Dit kan ongemerkt veel energie kosten.

Door je grote sensitiviteit voel je als hsp stemmingen en spanningen van anderen haarfijn aan. Automatisch pas je je aan de situatie aan en doe je wat er gevraagd wordt. Gevoelig zijn voor sfeer is geen punt zolang de sfeer goed is, maar wat als er een conflict is in jouw omgeving? De energie van een conflict kan heel zwaar zijn, of scherp. Je kunt het voelen in je buik en er naar van worden.

Je eigen verlangens en wensen voel je meestal veel minder. Het kan zijn dat je werk doet dat niet echt bij je past en waarin niet je hart ligt. In combinatie met je neiging tot aanpassen, sterke verantwoordelijkheidsgevoel en grote inzet heeft dit tot gevolg dat je je op de duur ongelukkig voelt, steeds minder energie hebt of zelfs opbrandt.

En wat als jij iets aanvoelt wat een ander niet opmerkt. Je gaat dan mogelijk aan jezelf twijfelen of je stapt over je onderbuikgevoel heen met het idee 'ik zal het me wel verbeelden'. Maar op die manier ondermijn je je gevoel. En ook dat kost veel energie.

Door je gevoelige zenuwstelsel ben je als HSP ’s gevoeliger voor zware energie, negatieve emoties en spanningen. Je bent ook gevoeliger voor stress en daarmee ook voor burn-out. Het ligt dan ook voor de hand om te veronderstellen dat van de mensen die burn-out raken, een groot deel hoogsensitief is. Wat is het belang van weten of dit het geval is?

Begrip voor hooggevoeligheid is nodig

Erkennen dat hooggevoelige mensen te maken hebben met uitdagingen, bijvoorbeeld op het werk, leidt hopelijk tot meer begrip. Voor jou als HSP zelf kan meer begrip voor je gevoelige aard nodig zijn, omdat je de neiging kunt hebben te twijfelen aan jezelf en te denken dat je ‘anders’ bent op een negatieve manier. Ook is het goed als de omgeving, zoals je collega's of leidinggevende, meer begrip heeft voor hooggevoeligheid.

Herkenning van de kenmerken van hooggevoeligheid leidt tot erkenning van de juiste begeleiding.

Zolang er nauwelijks of weinig aandacht is voor hooggevoeligheid en hoe je daar het beste mee kunt omgaan, krijgen hoogsensitieve mensen niet de behandeling en de begeleiding die ze nodig hebben. Deze begint namelijk met begrip. Herkenning van de kenmerken leidt tot erkenning van de juiste begeleiding. Want iemand die hoogsensitief is, heeft een andere aanpak nodig, zeker om na een burn-out weer aan het werk te gaan, dan iemand die niet hooggevoelig is.

Kenmerken van HSP’s die burn-out zijn geraakt

Na een burn-out ervaren HSP's vaak extra uitdagingen bij hun re-integratie. De werkvloer kan ineens overweldigend voor je zijn door drukte, prikkels en sociale interactie. Dit kan leiden tot stress, angst en zelfs terugval.

Bij een burn-out is de batterij leeg geraakt en de overprikkeling is chronisch geworden. Je kan als HSP ervaren dat er niets meer bij kan, je systeem zit vol. Alles wat er dan nog bij komt, is te veel. Omdat alles zo diep bij je binnenkomt, kun je denken dat het aan jou ligt.

Onze jarenlange ervaring met het begeleiden van hooggevoelige mensen na een burn-out laat zien dat een aantal kenmerken extra nadruk heeft gekregen of naar de oppervlakte zijn gekomen. Te denken valt aan:

• Onzeker, heeft minder zelfvertrouwen, lager zelfbeeld.
  
• Minder assertief, moeite met grenzen stellen.
  
• Gevoelig voor energieverlies, daardoor sneller moe.
  
• Zelfreflectie wordt zelfkritisch.
  
• Houden niet van onverwachte veranderingen.
  
• Zoeken naar werk dat energie en voldoening geeft.
  
• Interesse in zingeving, creativiteit en spiritualiteit.
  

De periode van herstel kan aanleiding zijn voor het besef, ‘zoals het ging voor de burn-out, zo wil ik het niet meer’ en de vraag opwerpen: hoe dan wel? Dat kan je doen beseffen dat je werk wil waar je energie van krijgt en voldoening uithaalt. Zingeving wordt belangrijk, nu de burn-out je heeft teruggeworpen op je basis. Wat is belangrijk en in welke volgorde? Eerst werken aan de gezondheid, dan pas werken. Eerst herstellen en energie opbouwen, dan pas weer iets gaan doen.

Eerst werken aan je gezondheid, dan pas werken.

Zodra je energie is toegenomen kun je meer gaan bewegen. Wandelen in de buitenlucht is voor jou als hsp sowieso heilzaam, misschien wil je weer gaan sporten. Door de lichaamsbeweging word je sterker, waardoor je ook op andere vlakken meer aankunt.

Heb je interesse in creativiteit? Het is goed om daar iets mee te doen, omdat creatief bezig zijn je bij jezelf brengt. Intuïtief schilderen, collage maken of een andere activiteit met je handen kan je helpen te ontspannen en ook energie geven, als je in de flow komt terwijl je iets maakt.

Het boek De belofte van burn-out, stappenplan voor werken met nieuwe energie geeft een overzicht van de stappen die je kunt zetten om op een bij jou als hsp passende manier terug te keren naar werk na een burn-out. Je kunt de eerste hoofdstukken gratis lezen.

Hooggevoeligheid en de uitdagingen van re-integratie

Een obstakel dat je als hoogsensitief persoon kan ervaren bij je herstel en re-integratie is de druk om na uitval snel weer aan het werk te gaan. Deze druk kan je veel stress geven en de terugkeer naar werk daardoor juist vertragen. Het idee van ‘moeten’ zit al diep in jou als hooggevoelige persoon ingebakken en dit is meestal ook een van de redenen van de uitval en oorzaken van de burn-out geweest. 

Als dan bij de re-integratie er hoge verwachtingen zijn over het resultaat, zoals een nieuwe baan binnen een bepaalde termijn, kan dit averechts werken. Wat er dan juist nodig is, is ruimte voor herstel. Ruimte in de vorm van tijd. Een HSP heeft nu eenmaal meer tijd nodig dan gemiddeld om te herstellen van overprikkeling zoals we al zagen. Dit is nog meer het geval bij een burn-out, als de overprikkeling chronisch was geworden. Dan is er simpelweg nog meer tijd nodig om daarvan te "ontprikkelen".

Als je je gevoeligheid, veelzijdige eigenschappen en innerlijke kracht als uitgangspunt neemt, in plaats van je steeds te richten op de ander, dan vindt je je basis en je natuurlijke vermogen om grenzen te stellen. Van daaruit kun je de wereld aan.

Loopbaanoriëntatie voor hsp: welk werk past bij mijn gevoeligheid

Het kan zijn dat je als hooggevoelig persoon bent uitgevallen uit werk waar je het misschien al niet meer zo naar je zin had. Dat kan liggen aan het werk zelf, of aan de omstandigheden waarin je het werk moet doen. Je kunt je werk in de zorg bijvoorbeeld wel interessant vinden en je hart kan er liggen, maar als de werkdruk continu te hoog is en je weinig steun ervaart van je leidinggevende, dan kan er een moment komen dat je afknapt. Tijdens je ziekte en in de herstelperiode kun je dan voelen dat je dit werk niet meer kunt doen, of niet in die organisatie.

Als je na je burn-out niet terug wil naar je werk, wat dan? Er wordt van uit gegaan dat je na je uitval re-integreert in je huidige functie. Dat is niet altijd mogelijk. Ik kon het in elk geval niet meer toen ik burn-out was. Ik heb het wel geprobeerd maar ik voelde al snel dat ik in mijn oude functie weer uitgeput zou raken. Het paste gewoon niet meer bij me. Na wat zelfonderzoek wist ik gelukkig wat voor werk ik dan wel zou willen doen en dat echt bij me paste.

Met het besef van je ware aard en het juiste zicht op jouw kwaliteiten en mogelijkheden, komt als vanzelf de vraag aan de orde ‘Waarom ben ik hier?’. Dan ga je nadenken over en een besef krijgen van je levensdoel of zielsbestemming. Het kan dan noodzakelijk zijn om zich te heroriënteren op je loopbaan en met de nieuwe kijk op jezelf te komen tot een andere invulling van werk. Juist door je grote betrokkenheid bij de mensen om je heen en doordat je meer waarneemt dan de meeste andere mensen, kun je als hoogsensitief persoon een baken van overzicht en inzicht zijn, waarbij je als gids fungeert en richting geeft.

Iedere HSP heeft zijn of haar eigen unieke combinatie van eigenschappen en capaciteiten. Die kunnen ingezet worden in verzorgende of adviserende beroepen, in een onderwijzende rol, maar net zo goed in leidinggevende of juist ondersteunende functies. Ook kun je van je enorme creativiteit je werk maken en (professioneel) gaan schilderen of schrijven.

Na een burn-out je zielsmissie vinden

Het kan zijn dat je ontdekt dat je iets heel anders wil doen dan je tot nu toe hebt gedaan. Zoals niet meer een baan in loondienst, maar voor jezelf beginnen. Als je zelfstandig ondernemer bent, kun je je werktijden zelf bepalen, je kunt het werk doen waar echt je hart ligt en waartoe je je zelfs geroepen voelt. Dat werk is niet altijd te vinden in een baan.

Het kan ook zijn dat je wat jij wilt, niet direct kunt vinden in een vacature, maar dat je zelf actief op zoek moet gaan naar dit werk, naar jouw ideale baan zeg maar. Bijvoorbeeld met open sollicitaties en door te netwerken. Op die manier kun je meer invloed uitoefenen op hoe jouw functie eruit komt te zien. Weet dat slechts 30% van het beschikbare werk door een vacature bekend wordt gemaakt, de overige 70% gaat via via.

De burn-out nodigt je uit om stil te staan en je te bezinnen op je leven en werk. Wat wil je nog in de rest van je werkende leven? Hoe kun je voorkomen dat je weer uitvalt, en hoe kun je werken met behoud van energie, zijn belangrijke vragen die voorbijkomen. Ook de vraag, waarom ben ik hier, waarom ben ik burn-out geraakt en wat wil dat betekenen, zijn vragen die uitnodigen tot diepe zelfreflectie, iets waar de hooggevoelige persoon van nature goed in is. Het past bij jouw gevoelige aard om zaken diepgaand te bekijken en overdenken en erop te reflecteren.

De stem van je ziel horen

Als je heel gevoelig bent en van nature intuïtief, dan kan het zijn dat juist in deze periode je intuïtie tot je gaat spreken. Omdat je even niet druk met werk bent en tijd thuis doorbrengt, heb je nu de tijd en de omstandigheden om te luisteren naar wat die stille innerlijke stem jou wil vertellen. Zoals dat je mag gaan doen waarvoor je hier bent. Dan kun je jouw innerlijk kompas volgen.

Je kunt het ervaren als de stem van je ziel, die jou eraan herinnert dat je een zielsmissie hebt. Een soort roeping. Dit klinkt spiritueel en dat is het ook. Als je wilt leven vanuit je ziel, ofwel vanuit je hart, heb je een verbinding nodig met je diepere zelf. Met die stem van binnen die het beste met je voorheeft. Die stem zit niet in je hoofd, daar bevinden zich juist de stemmetjes die je zeggen wat je moet doen om veilig te blijven en die je binnen je comfort zone houden.

De stem van je ziel zit in je hart en die wil jou uitnodigen en aanmoedigen om te doen wat echt bij jou past, bij je potentieel aan mogelijkheden. Dat vergt wel dat je dappere stappen moet zetten, het onbekende in. Dat is nu eenmaal wat hoort bij iets nieuws gaan doen. Laat je daardoor niet afschrikken, maar neem je tijd om te ontdekken wat je wilt en als je het echt voelt, als een brandend verlangen, dan heb je het vuur dat jou zal helpen om de acties te nemen die nodig zijn om je droom te realiseren.

Als HSP heb je alles in huis aan eigenschappen om jouw speciale taak tot een goed einde te brengen. En je staat niet alleen. Steeds meer HSP’s worden wakker en staan op om te gaan doen waarvoor zij hier zijn. Als we allen ons hart volgen, dan komen we elkaar tegen en kunnen we elkaar steunen en inspireren op onze bijzondere weg.

Hoe ontdek je als hoogsensitief persoon wat je roeping of missie is? In mijn e-book Weten wat je missie is staan vele vragen die je helpen om te ontdekken en helder te krijgen wat het is wat jou ten diepste drijft, waar je hart ligt, wat jouw kwaliteiten zijn en welk werk jij nu wilt doen. Vraag gratis het e-book Weten wat je missie is aan.

Re-integratie eerste en tweede spoor

Niet iedereen ontdekt zelf welk werk passend is en dan kan loopbaanbegeleiding fijn zijn. Een speciale hsp coach of loopbaancoach kan jou begeleiden bij uitvinden welk werk past bij jouw gevoelige eigenschappen en kwaliteiten. Zo weet je zeker dat je op de voor jou juiste plek komt. Het kan zijn dat je vanuit je werkgever een eerste spoor re-integratie traject krijgt aangeboden, dat wil zeggen dat je begeleiding krijgt bij het vinden van een andere werkplek in jouw organisatie.

Als het niet mogelijk is om te re-integreren bij je huidige werkgever, omdat die geen passend werk voor je heeft, kan een tweede spoor-traject worden ingezet. Dan word je door een bureau begeleid bij het vinden van werk bij een andere organisatie. Dan is het fijn als je een coach treft die bekend is met hooggevoeligheid of die zelf hoogsensitief is. Een hsp coach begrijpt jou als geen ander, die herkent waar je tegenaan loopt en wat je nodig hebt om je weer beter in je vel te voelen.

Dan ga je tijdens je re-integratie traject onderzoeken welk werk je dan nog wel zou kunnen en willen doen. Wel nog in de zorg, bijvoorbeeld? En wat voor functie dan? Misschien ben je na 10 of 15 jaar wel klaar met het uitvoerende werk en wil je jouw kennis en ervaring liever inzetten als beleidsmedewerker of bij het bewaken van de kwaliteit van de zorg. Dan kunnen ook jouw kwaliteiten beter tot hun recht komen, zoals je gevoeligheid voor harmonie of je helicopterview in combinatie met oog voor de behoeftes van de mensen op de werkvloer.

Re-integratie vanuit een uitkering

Het kan ook zijn dat je in de ziektewet of WIA zit en je wil oriënteren op werk dat je weer zou willen doen. Als je hoogsensitief bent en een burn-out hebt gehad, wil je misschien graag een coach die jou als hooggevoelig persoon begrijpt en kan begeleiden in wat je nodig hebt zonder dat je het steeds hoeft uit te leggen.

In de begeleiding gaat het dan vaak om beter leren omgaan met je grenzen, deze eerst leren voelen, en het bewaren van je energiebalans. Ook versterken van je zelfvertrouwen is vaak nodig voordat je weer aan het werk kan, zeker in werk dat je niet eerder hebt gedaan maar waarvan je voelt of weet dat dit is wat jij nu graag wilt doen. Vaak is het mogelijk om bij je arbeidsdeskundige of re-integratie begeleider van het UWV te vragen om een HSP coach die jou kan begeleiden in een Werkfit traject.

Als jouw afstand tot de arbeidsmarkt of zelfs het maatschappelijke leven groot is geworden door de omstandigheden, kun je ook in aanmerking komen voor een Modulaire dienst. Dan gaat het erom jou te activeren en in beweging te brengen naar bijvoorbeeld regelmatig sporten of nieuwe hobby’s buiten de deur. De weg naar werk komt dan later aan de orde.

Begeleiding bij je herstel en re-integratie door een HSP coach

Ben je hooggevoelig en wil je na je burn-out begeleid worden door een HSP coach bij je re-integratie naar werk waar je energie van krijgt? De coaches van Via Lusanne zijn allen zelf hoogsensitief en kunnen jou erkennen in je behoeftes vanuit eigen herkenning! In ons re-integratie bureau werken we graag met creatieve en intuïtieve werkvormen bij het begeleiden van hoogsensitieve mensen. We weten uit ervaring dat deze heel effectief zijn.

 

Hier vind je de profielen van de hsp coaches op diverse plaatsen in Nederland die jou kunnen begeleiden bij je re-integratie naar werk.

 

© Lusanne Hogeweg

Wie is Lusanne? 

Ik ben eigenaar van Via Lusanne - HSP begeleiding bij re-integratie naar passend werk. Ik werkte ruim 15 jaar als intuïtief HSP loopbaan coach, voordat ik in 2021 een eigen re-integratie bureau voor hoogsensitieve personen startte. Naast het voeren van loopbaangesprekken gaf ik ook creatieve en intuïtieve workshops. Ik hielp vele hoogsensitieve mensen om te ontdekken welk werk echt bij hen paste en om hun missie te vinden. Ook hielp ik hsp's om meer naar hun gevoel te luisteren en om hun intuïtie te leren volgen en vertrouwen. 

Mijn spirituele visie is dat we hier -als ziel- op aarde zijn om iets te leren, te ontwikkelen en bij te dragen met onze talenten. Zelf leef ik mijn missie door te schrijven over mijn ervaringen en inzichten en je zo te inspireren. Ik ben begin 2024 geëmigreerd naar de Algarve in zuid Portugal, waar ik kan schrijven in de rust en ruimte en genieten van de natuur en het milde klimaat. Hier kan mijn hooggevoelige creatieve en intuïtieve aard helemaal tot rust en tot zijn recht komen!

Heb je vragen? Je kunt me bereiken op info@vialusanne.nl of 06-55629900.